Mikser kulturalny

W Muzeum Narodowym (ul. Arsenalo 1) czynna jest wystawa „Litewska heraldyka: ze zbiorów Muzeum Narodowego”. Potrwa do 1 października. Ekspozycja, składająca się z autentycznych przedmiotów, zawiera m. in. monety z czasów Władysława Jagiełły i Witolda, pieczęcie, pergaminy królów polskich i wielkich książąt litewskich (nb. podpisane przez Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta), dzieła graficzne, przedmioty użytkowe i sakralne. Wśród mnogości eksponatów - pułkowa chorągiew powstańcza z 1863 roku z wyhaftowanymi Orłem i Pogonią, które Jagiełło ongiś włączył do wspólnego herbu polsko-litewskiego. Wspaniale zachowały się stare księgi, a pośród nich: „Trybunał obywatelom Wielkiego Xięstwa Litewskiego na seymie Warszawskim dany roku tyśiąc pięćset ośmdźieśiętego pierwszego”, „Statut Wielkiego Xięstwa Litewskiego”, Wilno, Drukarnia Akademii, 1744, „Konstytucye publiczne seymu extraordynaryinego Warszawskiego pod węzłem generalney konfederacji obyga narodów...” Ponadto - herby rodzin, miast, państw, rycerskie, które były oznakami przynależności do stanu szlacheckiego. 

17 lat restaurowano organy w kościele św. Jana. Dzieło mistrza Caspariniego (XVIII wiek) przywędrowało do Wilna w 1836 z Połocka z zamkniętego tam kościoła Jezuitów. Zadziwiało swoim ogromem: liczyło setki piszczałek, miało trzy manuały, kilkadziesiąt rejestrów. Podobnie jak świątynia, ufundowana przez Jagiełłę, instrument był kilkakrotnie przebudowywany. Grał na nim Stanisław Moniuszko, który w akademickim kościele Świętojańskim był organistą. Tragiczne dla cennych organów stały się lata pierwszej wojny światowej (grabież Niemców) i czas po drugiej, kiedy to świątynię zamknięto, przekształcając ją w składnicę papieru. Instrument niemal doszczętnie zniszczono. Jego restauracji, a praktycznie odbudowy, podjęli się specjaliści wileńskich pracowni organów pod kierunkiem Rimantasa Gućasa. Prace zostały zakończone. 

Organistą u św. Jana był też Romuald Twardowski - znakomity kompozytor polski, urodzony w Wilnie. Dotarła do nas jego książka, którą zatytułował „Było, nie minęło”. Trzeba mieć nadzieję, że wspomnienia te dotrą też do wileńskich polskich księgarń. Jest to interesujący dokument wydarzeń rozgrywających się w Wilnie przed i w czasie wojny oraz w latach powojennych, obrazujący późniejszą drogę twórczą kompozytora, już w Polsce. A ponadto - wrażenia z licznych podróży, spotkania z ciekawymi ludźmi, powroty do Wilna i niezbyt wesołe refleksje z tych pobytów. Twardowski jest wnikliwym obserwatorem życia i człowiekiem zakochanym niezmiennie w swoim mieście rodzinnym. 

Urodziła się w 1916 roku w Irkucku. Gdy w 1921 r. Polakom zezwolono na powrót do kraju, ojciec jej jako rodowity wilnianin zamieszkał z rodziną w Wilnie. Pracowała w służbie zdrowia, a równocześnie pisała wiersze i szkice literackie, przekładała na polski utwory poetów litewskich. Wiersze Jadwigi Bębnowskiej ukazały się w kilku antologiach i zbiorkach. Najchętniej pisała dla dzieci. Jedna z tych książeczek pt. „Co się dzieje w leśnej kniei” ukazała się w 1992 roku w ramach Biblioteki „Magazynu Wileńskiego”. Była człowiekiem niezwykle życzliwym, pogodnym, z godnością znoszącym cierpienia z powodu przewlekłej choroby. 30 czerwca br. w kościele franciszkańskim przy ulicy Trockiej w Wilnie odbyło się nabożeństwo w Jej intencji. Przybyła grupa przyjaciół poetki, nie było jednak żadnego poety wileńskiego piszącego po polsku. 

W dniach 15-16 lipca w Krakowie odbyły się uroczystości z okazji 90 rocznicy odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego dłuta znakomitego architekta i rzeźbiarza Antoniego Wiwulskiego - autora m. in. Trzech Krzyży w Wilnie, oraz 140 rocznicy urodzin Ignacego Paderewskiego - fundatora tego monumentu. Warto nadmienić, że odsłonięcie przed 90 laty pomnika stało się wielką manifestacją patriotyczną. Zjechało wówczas do Krakowa 150 tys. gości z trzech zaborów. Na obecne obchody dwóch rocznic zaproszeni zostali przedstawiciele wilnian - Alicja Klimaszewska oraz niżej podpisana. To głównie Alicji zawdzięczamy, że na wileńskiej Rossie stanął nowy pomnik na grobie Antoniego Wiwulskiego z napisem w języku polskim. 

W podwileńskich Mickunach, na dzwonnicy miejscowego kościoła 9 lipca 2000 roku odsłonięta została tablica pamiątkowa poświęcona wielkiemu poecie polskiemu Juliuszowi Słowackiemu. Powstała ona staraniem ambasador RP w Litwie prof. Eufemii Teichmann, wykonawcą jest prof. Gediminas Jokubonis, autor m. in. pomnika Adama Mickiewicza w Wilnie. Tablica zawiera portret Słowackiego i tekst w jęz. polskim i litewskim: W październiku 1826 w poświęceniu kościoła w Mickunach uczestniczył poeta Juliusz Słowacki. U dołu - napis: Fundator tablicy konsul honorowy RP w Puerto Rico Bohdan Chester Hryniewicz Staraniem ambasador RP w RL prof. Eufemii Teichmann 2000 r. 

Niżej podpisana z rekomendacji prof. Andrzeja Strumiłły, byłego wilnianina, znakomitego plastyka, organizatora spotkań „Kultura i Środowisko” w Wigrach, inicjatora międzynarodowych plenerów rzeźby w granicie „Integrart”, odbywających się na terenie siedziby artysty w Maćkowej Rudzie, otrzymała zaproszenie do udziału w niezwykłym przedsięwzięciu. Jego korzenie sięgają legendy, kiedy to Kiejstut po przegranej bitwie na polach ublickich stanął w miejscu dzisiejszego Orzysza i powiedział, że tu jest dobre powietrze. Do dziś ślady księcia w Orzyszu przetrwały. Jest tu Kiejstutowy bród i Kiejstutowe pole. Festiwal Dobrej Energii to nietypowa elitarna forma skierowana do ludzi zamiłowanych w ciszy, artystów chcących doznawać wrażeń wespół z dziką przyrodą. Pierwsza edycja festiwalu w Lesie Ublickim z udziałem gości z Litwy odbyła się w zeszłym roku. Opowiedziana im legenda o Kiejstucie nasunęła pomysł, aby kolejne imprezy prowadzić w oparciu o polsko-litewską kulturę i historię. Tak też się stało w tym roku. W programie - wykopaliska archeologiczne, warsztaty, koncerty. W przyszłym natomiast roku organizatorzy planują duże wydarzenie mające charakter szeroko rozumianej wymiany kulturowej, z przeprowadzeniem sesji naukowej, wykopalisk archeologicznych w miejscach związanych z Kiejstutem, warsztatów artystycznych. Oczekują propozycji, wskazówek i rad. Podajemy adres kontaktowy: Osada Ekologiczna Ublik 5, 11-525 Orzysz, Polska. 

Halina Jotkiałło

Wstecz