Od 1 stycznia 2002 roku Ministerstwo Oświaty i Nauki Litwy zamierza wprowadzić nowy system finansowania szkół ogólnokształcących. W założeniu jest to zjawisko pozytywne, mające zapewnić stałe i na czas finansowanie, uchronić szkołę od wszelkich możliwych niespodzianek i wstrząsów, zapewnić lepszą, a co najważniejsze - bardziej sprawiedliwą opłatę pracy nauczyciela. Jednak, jak to nieraz bywa, najlepsze chęci giną w obliczu braku pieniędzy, dlatego też i wdrażanie nowego finansowania szkół stoi pod znakiem zapytania.

Odchodząc jednak od rozważań natury ogólnej, chciałbym się zatrzymać przy „koszyku ucznia” i jego wpływach na funkcjonowanie szkół mniejszości narodowych. Wszem i wobec, na różnych poziomach, twierdzi się o potrzebie zachowania języka, kultury i tradycji mniejszości narodowych poprzez stworzenie, między innymi, odpowiednich warunków funkcjonowania szkół tych mniejszości, pokrywając różnicę wszystkich wydatków edukacyjnych wynikających z potrzeb szkół mniejszości narodowych we wszystkich szkołach ogólnokształcących. Jest to przewidziane w metodyce finansowania szkół ustalonej przez Ministerstwo Oświaty i Nauki Litwy i stanowi obecnie dla szkół na wsi 10 proc., a w mieście 5 proc. dodatku do ogólnej ustalonej normy: średnio 1555 litów na jednego ucznia. „Macierz Szkolna” w dniu 22 sierpnia 2001 roku wystąpiła z pismem interwencyjnym do premiera, przewodniczącego sejmowego komitetu ds. oświaty, nauki i kultury oraz ministra oświaty i nauki wyjaśniając, że wydatki wynikające z planu nauczania w szkołach mniejszości narodowych są o wiele większe niż przewidziane 5-10 procent i zabiegając o przyznanie takiego dodatku w wysokości 40 proc. dla szkół na wsi i 30 proc. - w mieście. W odpowiedzi, broniąc swojego stanowiska, Ministerstwo Oświaty i Nauki Litwy wyjaśnia, że, zgodnie z planem nauczania w szkołach nielitewskich, maksymalna liczba obowiązkowych godzin lekcyjnych jest tylko o 3 proc. większa w stosunku do szkół litewskich. Uważamy, że takie stwierdzenie jest kłamliwe, mające na celu zagmatwanie sprawy i stworzenie pozorów jednakowego finansowania szkół. Niżej podajemy faktyczną różnicę wynikającą z liczby godzin lekcyjnych według planu nauczania w szkołach z litewskim i nielitewskim językiem nauczania.

Jak wynika z powyższego, liczbie obowiązkowych godzin lekcyjnych w klasach I-IV w szkołach nielitewskich jest o 17,5 proc. większa niż w litewskich.

Znacznie różni się również cena podręczników dla tych szkół.

Koszta podręczników dla szkół polskich są wyższe o 86 proc.