Mijając dom przy ulicy Zamkowej 24 (Pilies), w którym jako dwudziestoletni młodzieniec mieszkał niegdyś Józef Ignacy Kraszewski (1812-87), za każdym razem wypadało do niedawna żałować, że brakuje na nim odpowiedniej tablicy, upamiętniającej ten fakt.

Wilno bogate jest w wybitnych twórców kultury polskiej, którzy spędzili tu pewien okres swego życia, czerpali natchnienie twórcze, tworzyli, działali. Pośród nich na zawsze zapisało się w historii grodu nad Wilią imię Józefa Ignacego Kraszewskiego, wybitnego powieściopisarza polskiego (144 powieści społeczne i 88 historycznych), ale również publicysty, krytyka literackiego, poety, tłumacza, malarza, historyka, archeologa. Przybył do naszego grodu jako 17-letni młodzieniec, by podjąć studia na Uniwersytecie Wileńskim. Jednakże oprócz studiów na wydziałach filozoficzno-literackim i medycznym, intensywnej nauki wielu języków, szperania w dokumentach archiwalnych, podjął się szeroko zakrojonej działalności twórczej. Spod jego pióra w okresie wileńskim wychodzą wiersze, powieści, monografie historyczne. Redaguje również pismo naukowo-literackie „Athenaeum”. Jakby tej działalności było za mało, Kraszewski włącza się do walki narodowo-wyzwoleńczej. Gdy wybucha Powstanie Listopadowe, J.I. Kraszewski zostaje aresztowany przez władze carskie i w latach 1830-32 więziony w zabudowaniach klasztornych przy wileńskim kościele św.św. Piotra i Pawła na Antokolu. Nawet gdy zostaje ułaskawiony, pozostaje pod nadzorem policyjnym i nie ma prawa opuścić Wilna. Wówczas to, w roku 1832 zamieszkał naprzeciw kościoła św. Jana, w domu Orłowskiej przy ul. Zamkowej, na drugim piętrze. Mieścił się wówczas w tym budynku hotel i restauracja „Pod Jeleniem”. Obecnie również jest tu hotel z restauracją, tylko pod inną nazwą - „Narutis” („Narocz”)...

Okres życia i działalności w Wilnie tego wybitnego Polaka został wreszcie, w dniu 20 czerwca br. odpowiednio utrwalony poprzez odsłonięcie tablicy pamiątkowej na budynku, w którym najdłużej mieszkał w naszym grodzie. Stało się to za przyczyną i staraniem Fundacji Kultury Polskiej na Litwie im. J. Montwiłła, która jest pomysłodawczynią i realizatorką tablicy. I chociaż był to dzień pracy, ceremonia odsłonięcia tablicy wypadła bardzo uroczyście. Najpierw - Msza Św. w intencji pisarza i jego rodziny w kościele Ducha Św. w czasie której odpowiednie do chwili słowa o wielkim Rodaku i jego zasługach powiedział ks. proboszcz Mirosław Grabowski, na chórze kościelnym pięknie śpiewał zespół z Landwarowa „Lira”. Następnie uroczystość przeniosła się na ulicę Zamkową. Zaszczytu odsłonięcia tablicy udzielono radnemu Tadeuszowi Filipowiczowi, przewodniczącemu Komitetu ds. Łączności ze Społeczeństwem samorządu miasta.

Piękna, z jasnego marmuru, imponujących wymiarów tablica zawiera wypisany złotymi zgłoskami tekst w języku państwowym i polskim następującej treści: „W 1832-1835 r. w tym domu mieszkał i tworzył wybitny polski pisarz i historyk, wydawca pisma „Athenaeum”, twórca monografii historycznej „Wilno” Józef Ignacy Kraszewski 28.VII.1812 - 19. III. 1887". Autorem jej jest Andrzej Zubko, a głównym fundatorem - Kredyt Bank w Warszawie. Tablica powstała również dzięki zaangażowaniu wilnian, ale przede wszystkim, oczywiście, FKPnL z prezesem Henrykiem Sosnowskim na czele.

Okazja, upamiętniająca w Wilnie wielkiego Polaka zgromadziła wiele osób, w tym uczniów Szkoły Średniej im. J.I. Kraszewskiego w Nowej Wilejce, zespół Polskiego Studia Teatralnego, które w maju zaprezentowało widzowi przedstawienie pt. „Jaryna” wg J.I. Kraszewskiego. Ks. proboszcz parafii Ducha Św. Mirosław Grabowski tablicę wyświęcił. Natomiast krótki występ landwarowskiej „Liry” pod kierunkiem Władysława Korkucia nadał tej okazji świątecznej oprawy.