Taki temat obrała sobie za obiekt rozważań Międzynarodo-wa Konferencja Naukowa, która miała miejsce w Wilnie w dn. 25-27 kwietnia br. Otwarcie obrad w Domu Kultury Polskiej zaszczycił swoją obecnością, jak też budującymi słowami stosownego przemówienia, ambasador RP prof. Jerzy Bahr. Byli także obecni dyrektor Instytutu Polskiego dr Małgorzata Kasner, dziekan Wydziału Slawistyki WUP doc. Gintautas Kundrotas i in.

Była to już trzecia konferencja w cyklu spotkań naukowców głównie z Polski i Litwy, zainicjowanych przed laty przez prof. Tadeusza Bujnickiego. Dwie pierwsze odbyły się w Uniwersytecie Pedagogicznym w Wilnie. W roku 1997 tematyka referatów zogniskowała się wokół takiego problemu jak „Życie literackie Wileńszczyzny w latach 1831-1941”, w roku 1999 zakres zagadnień zawężono do poezji międzywojennego Wilna.

Jeżeli na nazwanych sympozjach dominowała analiza i interpretacja literatury polskiej czy polskiego życia literackiego (poza pewnymi wyjątkami), to obecnie celowo postanowiliśmy przezwyciężyć swego rodzaju hermetyzm i zająć się problemem wielokulturowości Wilna w różnych okresach. Do merytorycznego przygotowania tegorocznej konferencji najbardziej się przyczyniła Katedra Kultury Literackiej Pogranicza Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierowana przez prof. T. Bujnickiego, którego łączy z Wilnem, m.in., rodowód (jest synem znanego żagarysty Teodora Bujnickiego), jak też trzyletni okres pracy w Katedrze Filologii Polskiej Uniwersytetu Wileńskiego. Współorganizatorami były także Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wydział Slawistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Wilnie, zwłaszcza jego prodziekan doc. Romuald Naruniec. Zamknięcie obrad, podsumowanie wyników i wyznaczenie perspektyw miało miejsce właśnie na Wydziale Slawistyki WUP.

Zakres omawianej na konferencji problematyki był bardzo zróżnicowany. Wytrawni znawcy przedmiotu starali się spojrzeć na problem jakby „z lotu ptaka”, naświetlić zagadnienia globalne, omówić sporne kwestie terminologiczne, co zaznaczyło się, m.in., w referatach profesorów: Stanisława Uliasza (Rzeszów) Literatura pogranicza kultur - aksjologia i poetyka, Krystyny Kossakowskiej-Jarosz (Opole) Badacz wobec wielokulturowości pogranicza.

Inni, zgodnie ze swoimi zainteresowaniami naukowymi, próbowali penetrować problem różnorako rozumianej wielokulturowości odwołując się do dorobku, działalności i osobowości konkretnych, zasłużonych dla Wilna i nie tylko dla naszego miasta, postaci.

Ze wzmożonym zainteresowaniem słuchano referatów, przywołujących materiał podróżniczo-wspomnieniowy, jak, na przykład, prof. Jacka Kolbuszewskiego (Wrocław) Wilno Teodora Tripplina czy Henryki Ilgiewicz (Wilno) Świat nauki wileńskiej w „Pamiętniku” Józefa Franka. Zachęcały one po prostu do przeczytania analizowanych dzieł.

Kolejna grupa referatów koncentrowała się wokół konkretnych inicjatyw badawczych, wydawniczych, że wymienię, dla przykładu, takie tematy, jak prof. Haliny Bursztyńskiej (Kraków) Życie kulturalne Wilna na łamach „Dziennika Wileńskiego” w latach 1925-1930 czy Teresy Daleckiej (Wilno) Polonistyka USB jako ośrodek badań nad wielokulturowością ziem byłego WKL.

Wielce odkrywcze okazały się referaty o zacięciu (porównawczym) takie, jak: Miciński i Čiurlionis Radosława Okulicza-Kozaryna (Poznań), Pierwsze oznaki ekspresjonizmu w wileńskich literaturach: litewskiej, polskiej, białoruskiej, jidysz) Mindaugasa Kvietkauskasa i in. Wskazywały one na paralelność pewnych zjawisk, sposobów odczuwania i artystycznego ujmowania rzeczywistości w utworach przedstawicieli różnych kultur.

Słowem konferencja „Wilno literackie na styku kultur” kolejny raz wykazała, jak niezbędne są tego rodzaju spotkania, jak wiele naukowcy mają jeszcze do zrobienia, jeżeli chodzi o przybliżanie się do bardziej obiektywnej prawdy. Niezwykle cenne jest także zderzanie różnych opcji, różnych spojrzeń na te same sprawy, akceptacja czyjejś inności, poszukiwanie możliwości rzeczowego, otwartego dialogu.

oc. dr Halina Turkiewicz

kierownik Katedry Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Wilnie