K. I. Gałczyński: wystawowo i zielonogęsiowo

Rok Gałczyńskiego. Wilna w żaden sposób nie można pominąć, bo „Szczęście w Wilnie” i „Buty szewca Szymona”, i szczęśliwe dni z Natalią, narodziny Kiry, Zarzecze i mostki w trytony... Wielka wystawa planszowa przywędrowała do Wilna, do Biblioteki Publicznej Adama Mickiewicza z Warszawskiego Muzeum Literatury Adama Mickiewicza. Patronował przedsięwzięciu Instytut Polski w Wilnie. 32 plansze, ilustracja skrótowa, a równocześnie jakże pełny obraz życia i twórczości K.I.G. Otwarcie wystawy uświetnił występ Wileńskiego Teatru Staromiejskiego, który pokazał kilka miniatur „Teatrzyku Zielona Gęś”. Córka Poety, Kira Gałczyńska, autorka wyboru pt. „Teatrzyk „Zielona Gęś” ma zaszczyt przedstawić czyli ustrój nie odpowiada narodowi” (książka ukazała się w 2002 r.) miała rację, gdy pisała: „Zresztą, jak nie trudno się zorientować, „Zielona Gęś” służyła wielu i, jak mniemam, służyć będzie jeszcze długo”. Teksty przetłumaczone na język litewski nic nie straciły na swojej ekspresji. Pewnie w każdym języku i pod każdą szerokością geograficzną dobry humor czystego nonsensu, celna kpina wywołują śmiech. Alojzy Gżegżółka, Hermenegilda Kociubińska, Osiołek Porfirion - zielonogęsiowe postacie przedstawione przez piątkę utalentowanych młodych Litwinów dla licznie zgromadzonej publiczności, wśród której byli ambasador i konsul generalny RP na Litwie oraz Michał Jagiełło, dyrektor Biblioteki Narodowej w Warszawie (gdy od czasu do czasu zjeżdża do Wilna, stara się maksymalnie wykorzystać każdą chwilę na pozaprogramowe spotkania, m. in. z Polakami litewskimi) bawiły, śmieszyły, wprawiały w doskonały humor. I to jest misja Sztuki: autora i aktora.

Błękitny anioł w Wilnie

Reżyser Joseph von Sternberg zapytał pewnego razu Marlenę Dietrich: „Czy chcesz być sławną i szczęśliwą?”. Chciała i została, sławną - na pewno. Instytut Goethego w Wilnie na przyszły miesiąc zaplanował „mocne uderzenie” z Marleną w roli głównej. Na początek - 6 listopada, w Muzeum Teatru, Muzyki i Filmu (Wileńska 41) - wystawa „Marlena Dietrich - legenda uwieczniona na zdjęciach”. Marlena piękna, stylowa, niepowtarzalna spogląda z fotografii, które mamy okazję oglądać. Już następnego dnia po wernisażu, w Centrum Filmowym „Skalvija” - przegląd filmów z Marleną w roli głównej. Na początek - słynny „Błękitny anioł”, nakręcony w 1930 roku, jeszcze w Niemczech, przez Sternberga. W następnych dniach (do 12. XI włącznie) - najsłynniejsze filmy, które powstały w Hollywood, a wśród nich „Maroko”, „Shanghai Express”, „Pragnienie” i in. W Narodowym Teatrze Dramatycznym obejrzeć będzie można „Pieśni kobiet”- spektakl tańca (tańczy 10 tancerzy baletu i 16 aktorów) według piosenek Marleny Dietrich z choreografią Anżeliki Cholinej (premiera - w 1998 r.). W restauracji „Neringa” - wieczór najsłynniejszych piosenek Marleny w wykonaniu szansonisty i transwestyty Erkki Otsmana z Estonii.

Grażyna na koniu

Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie zaprosiło na prezentację ryciny, którą na podstawie poematu „Grażyna” Adama Mickiewicza stworzył grafik Šarunas Leonavičius. Rycina zawisła na centralnej ścianie sali, przy której stoją nieliczne przedmioty należące do Poety. Prezentacja odbyła się akurat w 180. rocznicę wszczęcia przez Nikołaja Nowosilcewa wielkiego procesu politycznego przeciw związkom tajnym młodzieży polskiej na Litwie. Przypomniano przy okazji o dziejach mickiewicziany pomnikowej w Wilnie i poza jego granicami. Mówił poeta Wojciech Piotrowicz (czytał też wiersze własne i przekłady), Rimantas Šalna, Gediminas Jokubonis (twórca pomnika wieszcza przy kościołach św. Anny i bernardynów), nic nie mówił Bronius Vyšniauskas - twórca pomnika Adama Mickiewicza w Solecznikach. Przy okazji po raz kolejny wypłynął temat tablicy granitowej z maską Światowida (miała być użyta przy budowie przedwojennego pomnika autorstwa Henryka Kuny), która dotychczas stoi przy murze kościoła bernardyńskiego. Mur ma być remontowany i tablica oczywiście będzie zawadą. Po raz kolejny więc mówiono, że należałoby Światowida przenieść np. na uniwersytecki dziedziniec mickiewiczowski. Ale temat zawisł w powietrzu.

Magia Kresów

Informacja ta dotarła do nas okrężną drogą. Maria Bogdaniec-Polkowska z angielskiego Nottingham, która w ciągu wielu lat była naczelną ukazującej się tam „Panoramy...”, napisała w liście: „Nie spodziewałam się, że po skończeniu z „Panoramą”, los mnie pokieruje na inne drogi... Chodzi o występ na Jasnej Górze w Częstochowie z koncertem „Spacerem po Kresach”. Załączam więc dwa artykuły drukowane w londyńskim „Dzienniku Polskim”, które mam nadzieję przybliżą przebieg występu i jego atmosferę”. Bardzo skrótowo podajemy, że magia Kresów trwa... Potwierdzeniem był IX Światowy Zjazd Kresowian na Jasnej Górze, w Sali Papieskiej. Urozmaiceniem i upiększeniem obrad Forum Kresowego, w którym udział wzięły m. in. delegacje z Wielkiej Brytanii, USA, Australii, były występy artystyczne uczestników (w angielskim programie oprócz wymienionej uczestniczyły panie Irena Sparham i Danuta Kucewicz). Ponadto - szereg spotkań z władzami i mieszkańcami Tarnowskich Gór. Serdeczność, gościnność i przepiękna przyroda towarzyszyły gościom zagranicznym.

Dzień Pana Moniuszki

Równocześnie dzień Centrum Kultury Polskiej na Litwie, które obrało sobie za patrona tego wielkiego kompozytora polskiego i nosi jego imię. Miejsce imprezy - ściśle łączące się z postacią Moniuszki: ratusz wileński. W pobliżu, na ulicy Niemieckiej - kamienica Müllerów, w której przed 155 laty odbyła się premiera skróconej koncertowej wersji „Halki”, a teatralna premiera tej opery miała miejsce kilka lat później właśnie w ówczesnym gmachu poratuszowym. A więc dwa jubileusze - 155 lat ukazania się na scenie „Halki” i 10. rocznica powołania do życia Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki, którym od zarania kieruje Apolonia Skakowska. To kolejna już, po wiosennych festiwalach w Pałacu Sportu i Domu Kultury Polskiej, impreza odznaczająca 10-lecie działalności CKPnL. Tym razem z udziałem wyłącznie młodzieży studiującej w Litewskiej Akademii Muzycznej. Miłym akcentem tego wieczoru były m. in. utwory kompozytorów polskich: Chopina, Pendereckiego, Moniuszki wykonane przez utalentowaną litewską młodzież: solistów i zespoły instrumentalne (kwartet smyczkowy kierowany przez Petrasa Kuncę włączył do repertuaru wymagający mistrzostwa muzyków II Kwartet Krzysztofa Pendereckiego).

Tabu

Kobiety muszą być piękne, dzieci prześliczne, mężczyźni silni. Z tą teorią w życiu różnie bywa. Portretowani są najchętniej piękne i silni. Natomiast Chris Niedenthal postanowił ukazać urodę w innym wydaniu i stworzył serię portretów nie portretowanych. Wystawę zatytułował „Tabu”, obejrzeć ją można jeszcze do 28 października w galerii „Szklane paciorki” przy ul. Paupio 2 (Popławy). Ekspozycja przywędrowała do Wilna dzięki Instytutowi Polskiemu.

* Organizowana przez Związek Literatów Polskich - Zarząd Oddziału Warszawskiego XXXII Warszawska Jesień Poezji zgromadziła w tym roku około stu poetów z kraju i zagranicy. Wśród nich - wilnianie: Henryk Mażul, Romuald Mieczkowski, Wojciech Piotrowicz oraz śpiewająca do słów poetyckich, akompaniująca sobie na gitarze Luba Nazarenko. Z okazji wydania tomiku wierszy w imprezie uczestniczył młody poeta z Wilna Romuald Ławrynowicz. Program Jesieni obejmował spotkania autorskie w warszawskich i mazowieckich placówkach kulturalnych oraz lekcje poetyckie w szkołach, sesję krytyczno-literacką, poświęconą związkom poezji z innymi sztukami pięknymi.

* XVIII Zaduszki Konfraterni Poetów w Krakowie i XIV Międzynarodowy Najazd Poetów na Zamek Piastów Śląskich w Brzegu - to części składowe międzynarodowego festiwalu „Na szlaku słowa”. Trasa spotkań - Brzeg - Łambinowice - Opole - Kraków - Wieliczka - Niepołomice - Warszawa. W dniach 23-29 bieżącego miesiąca przemierzą ją wraz z mistrzami pióra z różnych krajów nasi poeci - Romuald Mieczkowski, Wojciech Piotrowicz, Józef Szostakowski.