Wracamy na naszych łamach do wielce zasłużonej dla Wilna postaci Jana Żebrowskiego. Dwa powody: 2 sierpnia przypada 110. rocznica jego urodzin; niedawno do Wilna dotarło kilkanaście dokumentów, listów i zdjęć, związanych z imieniem Jana Żebrowskiego - nauczyciela muzyki, założyciela chóru „Hasło”, wielu innych zespołów śpiewaczych przedwojennego, w czasie - i po wojnie - aktywnego propagatora i nauczyciela muzyki wśród polskiej młodzieży (prowadził m. in. tajne kursy kształcenia organistów dla ocalałych kościołów wileńskich i z terenu Wileńszczyzny, kierował chórem w kościele bernardyńskim i następnie - św. Piotra i Pawła na Antokolu). Pamiątki te były dotychczas w posiadaniu znakomitego polskiego kompozytora Romualda Twardowskiego, w okresie wileńskim - ucznia prof. Żebrowskiego, potem jego przyjaciela. Stanowią ciekawy dokument dziejów minionych, mają niewatpliwą wartość poznawczą. Od razu - refleksja: czas najwyższy, aby w Wilnie zacząć tworzyć swego rodzaju archiwum, które by gromadziło wszelkiego rodzaju materiały, dotyczące zasłużonych Polaków Wilna, Wileńszczyzny, Kowieńszczyzny, innych regionów Litwy. Takich pamiątek zachowało się sporo. Oczywiście, można je przekazać do archiwów państwowych, ale wówczas będą dostępne wyłącznie wąskiemu kręgowi zainteresowanych, natomiast archiwum prowadzone rzetelnie o charakterze społecznym może być wykorzystywane np. przez młodzież do różnego rodzaju badań, w tym też - naukowych, jako materiał poznawczy poprzez organizację tematycznych wystaw etc. Polecamy uwadze naszych Czytelników niektóre dokumenty i zdjęcia, obrazujące życie i dorobek twórczy prof. Jana Żebrowskiego.

Kilka słów na temat ofiarodawcy: Romuald Twardowski - urodzony w Wilnie, studia muzyczne - Konserwatorium Wileńskie w klasie prof. J. Juzeliunasa, kontynuował je w latach 1957-60 w warszawskiej PWSM pod kierunkiem Bolesława Woytowicza. Przez trzy lata pogłębiał jeszcze swą wiedzę z dziedziny chorału gregoriańskiego i średniowiecznej polifonii w Paryżu u Nadii Boulanger. Pierwszy poważny sukces przyniosły mu „Antyfony” na orkiestrę, odznaczone I nagrodą na Konkursie Młodych Kompozytorów w roku 1961 i w rok później wykonane na festiwalu „Warszawska Jesień”. Jest autorem opery „Cyrano de Bergerac”, baletów „Nagi Książę” i „Posągi czarnoksiężnika”. Za ten ostatni otrzymał I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Monte Carlo. Dalsze wybitniejsze jego dzieła to opera-moralitet „Tragedyja albo Rzecz o Janie i Herodzie”, wokalno-instrumentalny „Tryptyk florencki”, „Mała liturgia prawosławna” oraz radiowy dramat muzyczny „Upadek ojca Suryna”. Jest autorem muzyki zbioru pieśni do Miłosierdzia Bożego „Jezu, ufam Tobie”.

W twórczości swojej stara się Twardowski z powodzeniem syntetyzować zdobycze nowoczesnego języka muzycznego oraz elementy archaizujące, tworząc własny styl, który sam określa mianem „neoarchaizmu”. Wielokrotnie przyjeżdżał do swego miasta rodzinnego, napisał książkę wspomnień, w której zawarł m. in. wiele cennych informacji na temat życia powojennego Wilna.