Akcja Wyborcza Polaków na Litwie istnieje już 10 lat

„Powołanie polskiej partii zostało przez władze praktycznie wymuszone” – wspominał prezes Akcji Wyborczej Polaków na Litwie Waldemar Tomaszewski podczas uroczystej akademii poświęconej 10-leciu istnienia tej partii.

Trudno się z tym nie zgodzić oceniając wydarzenia sprzed 10 lat. Na początku 1994 roku na Litwie została bowiem przyjęta ustawa o organizacjach społecznych, zgodnie z którą miały one do końca roku przekształcić się w partie polityczne bądź pozostać organizacjami stricte społecznymi. Do tego czasu polską społeczność na politycznych salonach reprezentował Związek Polaków na Litwie – organizacja społeczno-polityczna. W maju tegoż roku litewski Sejm przyjął ustawę, na mocy której prawo udziału w wyborach przysługiwało wyłącznie partiom i organizacjom politycznym. Społeczność polska stanęła wówczas przed trudnym wyborem – upolitycznienie Związku czy zachowanie statusu organizacji społecznej, a przez to wykluczenie się z życia politycznego kraju. Wybrano trzecią drogę – wyłonienie z ZPL partii.

Tak więc 14 sierpnia 1944 roku. Zarząd Główny ZPL zwołał nadzwyczajny V zjazd organizacji, podczas którego została przyjęta decyzja o przekształceniu Związku w organizację społeczną oraz o poparciu starań grupy inicjującej utworzenie partii pod nazwą Akcja Wyborcza ZPL. Dalej wydarzenia potoczyły się błyskawicznie. W ciągu dwóch tygodni zebrano 739 podpisów założycieli, przygotowano program i statut przyszłej partii. Już 28 sierpnia odbył się zjazd założycielski, na który przybyło 407 delegatów. Oficjalnie Akcja Wyborcza Polaków na Litwie została zarejestrowana 23 października. Niestety, dopiero po usunięciu, pod naciskiem Ministerstwa Sprawiedliwości, z nazwy skrótu ZPL.

„Zachowaliśmy największą sztandarową polską organizację społeczną i wyłoniliśmy z niej siłę polityczną, która przejęła na swe barki reprezentację ludności wileńskiej w najwyższych gremiach władzy i w samorządach” – podsumował owe wydarzenia prezes AWPL.

„Doskonale pamiętam te chwile, kiedy staliśmy na rozdrożu i kiedy ze zmianą ustawodawstwa Związek Polaków na Litwie stracił prawo do działalności politycznej – dodał prezes Związku Polaków na Litwie Michał Mackiewicz. – Było kilka dróg, a decyzja, którą wybrać, nie należała do łatwych. (…) I nawet wspomniana uchwała na V zjeździe ZPL nie została przyjęta jednogłośnie. Były różne opinie. Jednak zbiorowa mądrość Polaków na Litwie zwyciężyła. I dzisiaj można śmiało powiedzieć, że wybraliśmy wówczas słuszny kierunek. Dziś Akcja Wyborcza Polaków na Litwie jest najbardziej prężnym, najlepiej zorganizowanym i jednym z najmądrzej kierowanych i zdyscyplinowanych ogniw społeczności polskiej na Litwie”.

Dziesięciolecie partii obchodzono 28 sierpnia br. – w Wilnie i Pikieliszkach – bardzo uroczyście. W obchodach wzięło udział ponad 500 członków i sympatyków AWPL. Uroczystości poprzedziła Msza święta w kościele pw. Ducha Świętego, którą koncelebrowali księża Tadeusz Jasiński i Mirosław Grabowski. Po zakończeniu nabożeństwa uczestnicy imprezy zebrali się na uroczystą konferencję w auli Domu Kultury Polskiej w Wilnie.

Uroczystość zainaugurował zespół „Zgoda”, który przepięknym mazurem z opery St. Moniuszki „Straszny Dwór” wprowadził obecnych w nastrój szczególny.

Przewodniczący AWPL Waldemar Tomaszewski w swoim przemówieniu przypomniał o licznych wyzwaniach, jakim AWPL przyszło sprostać w ciągu minionego dziesięciolecia.

„W tym czasie stoczyliśmy ponad 10 batalii wyborczych, wkładając w każdą z nich maksimum wysiłku i pracy. W przeważającej większości świętowaliśmy sukces” – przypomniał. Zaznaczył, że w samorządach rejonu wileńskiego i solecznickiego AWPL sprawuje władzę od czterech kadencji; że partia ma sporą reprezentację w mieście Wilnie i w innych rejonach – trockim, święciańskim i szyrwinckim; że ma swoich przedstawicieli w parlamencie, że w ciągu minionego 10-lecia AWPL zorganizowała wiele przedsięwzięć, większość – w obronie praw polskiej społeczności. W okresie rządów AWPL na Wileńszczyźnie otwarto kilkanaście nowych szkół średnich, podstawowych i początkowych. Dzięki znacznemu wsparciu Senatu RP rozbudowano bądź wybudowano od podstaw kilkanaście nowych budynków dla szkół.

Radni z ramienia Akcji Wyborczej usiłowali też naprawiać infrastrukturę Wileńszczyzny, która nawet przez oficjalną komisję Litwy Wschodniej została określona jako jedna z najbardziej zacofanych na Litwie.

„Nasi przedstawiciele budowali drogi, mosty, przeprowadzali gazyfikację osiedli, budowali nowe kotłownie” – zaznaczył prezes AWPL.

Za jeden z największych sukcesów polskiej partii Waldemar Tomaszewski uważa to, że w ciągu 10 lat udało się jej zachować „wielkie zaufanie, którym wyborcy obdarzyli partię w 1995 roku”.

„Śmiem twierdzić, że nie udało się to żadnej innej politycznej opcji na Litwie” – powiedział.

„Akcja Wyborcza Polaków na Litwie od chwili jej założenia jest organizacją jednoczącą świadomych politycznie Polaków Wileńszczyzny. W ciągu 10 lat działalności Akcja zdobyła zaufanie wyborców, czego wyrazem jest poparcie udzielane jej podczas wszystkich kolejnych wyborów sejmowych i samorządowych”.

„Właśnie to był jeden z priorytetów naszej działalności na przestrzeni minionych lat - wspominał. – Wspólnie ze Związkiem Polaków na Litwie, który jest naszym strategicznym partnerem, i z 24 polskimi organizacjami, zatwierdzaliśmy programy wyborcze, wspólnie typowaliśmy kandydatów w wyborach, wspólnie wysłuchiwaliśmy ich sprawozdań i wspólnie, można tak powiedzieć, tworzyliśmy ducha jedności”.

Jako zasady, którymi kieruje się partia, jej prezes wymienił wartości chrześcijańskie i patriotyczne, a także uczciwość, klarowność, szczerość.

AWPL nadal zamierza zabiegać o rozwój Wileńszczyzny. „Od kilku miesięcy jesteśmy w Unii Europejskiej. Sądzimy więc, że obecne nasze starania w trosce o prawa mniejszości narodowych, zgodnie ze standardami obowiązującymi w Unii, będą bardziej skuteczne, że skutecznie wykorzystamy fundusze europejskie i życie w naszych rejonach stanie się bardziej dostatnie” – powiedział zapytany przez dziennikarzy o plany partii na najbliższą przyszłość.

Charge d’affaire polskiej ambasady Jan Nowicki w swoim wystąpieniu dostrzegł „wielką zasługę politycznej polskiej reprezentacji narodowej” w tym, że „polska społeczność na Litwie w ciągu minionej dekady znacznie umocniła swoją pozycję i zaznaczyła swoją obecność”.

„Jako organizator życia politycznego, a przez swoich posłów i radnych właściwie także wszystkich innych dziedzin życia Polaków na Wileńszczyźnie, jest Akcja Wyborcza Polaków na Litwie głównym architektem tych sukcesów. Posiada ona niezwykle ważną umiejętność – współdziałania z wieloma polskimi organizacjami społecznymi, oświatowymi i kulturalnymi. Wielokrotnie w ciągu dziesięciu lat widzieliśmy efekty tego działania, kiedy to głos polskiej społeczności w chórze brzmiał donośnie i nie sposób było go nie usłyszeć” – powiedział Jan Nowicki.

Charge d’affaire gratulował AWPL działania nie tylko przed wyborami, ale stałej aktywności, twórczych pomysłów i inicjatyw. Podkreślał, że partia przez cały czas jest silnie zaangażowana w kształtowanie życia Polaków na Wileńszczyźnie. Jako jedną z zasług polskiej partii Jan Nowicki szczególnie akcentował jej zaangażowanie na rzecz akcesji Litwy w Unii Europejskiej oraz aktywny udział w referendum przedunijnym.

Miło było słyszeć słowa posła Siergieja Dmitrijewa (m. in. kandydującego w najbliższych parlamentarnych wyborach z ramienia AWPL), który przypomniał, że polska społeczność jest dziś na Litwie najliczniejszą mniejszością.

„Bardzo się cieszę, że na przestrzeni minionych 10 lat Akcja Wyborcza Polaków na Litwie zaprezentowała się jako bardzo aktywna siła polityczna” – powiedział dodając, że Związek Rosjan Litwy, który powstał rok później, uważa się za młodszego brata AWPL.

Natomiast obecny na uroczystościach poseł do Parlamentu Europejskiego Bogusław Rogalski zaproponował, że na tym forum będzie reprezentować również polską społeczność Litwy.

„Służę swoją pomocą merytoryczną, ekspertyzami jak też pośrednictwem na arenie Parlamentu Europejskiego. Jestem do państwa dyspozycji” – zapewnił.

Uroczystą akademię w DKP, poza wspomnianą „Zgodą”, uświetniły też swoimi występami zespoły „Solczanka” i „Jutrzenka”. Ta ostatnia zamknęła oficjalną galę poświęconą 10-leciu AWPL, po czym przystąpiono do części mniej uroczystej, ale równie przyjemnej. Zgromadzeni na sali ruszyli autokarami do Pikieliszek, gdzie w parku, przy dworku Marszałka Piłsudskiego, czekał na nich obfity poczęstunek oraz dwa zespoły – „Kapela Wileńska” i „Drużbanci”, które starały się jak mogły, by goście świetnie się bawili. Ze skutkiem. Popołudniowym i wieczornym Polaków rozmowom towarzyszyły tańce. Zasłużone godziny relaksu przed kolejną batalią – październikowymi wyborami do Sejmu.