ŻYCIE KULTURALNE

Fenomen Mickiewicza. Wciąż stanowi nad Wilią inspirację do różnych dobrych działań. 150. rocznica jego śmierci stała się okazją do przypomnienia w Wilnie – mieście polskiego romantyzmu – wieszcza i takich wartości jakich jest uosobieniem: patriotyzmu, wolności, demokracji. Nie bez znaczenia jest fakt, że część przedsięwzięć rocznicowych odbywała się w murach, gdzie obecność poety wciąż jest odczuwalna. A zatem – Uniwersytet Wileński. Dla kronikarskiego zapisu podajemy, że w starych gmachach przy ul. Uniwersyteckiej odbyła się międzynarodowa konferencja nt. „Rola elit w społeczeństwie. Adam Mickiewicz na skrzyżowaniu kultur”. Zorganizowana została przez Katedrę Filologii Polskiej Uniwersytetu Wileńskiego i Instytut Polski w Wilnie. Zgromadziła całą plejadę wybitnych znawców przedmiotu z Litwy i Polski. Zgłoszona tematyka przedstawiała się następująco: Alina Kowalczykowa – Instytut Badań Literackich PAN – „Uroki prowincji”; Józef Olejniczak – Uniwersytet Śląski w Katowicach – „Z perspektywy XX wieku”; Dariusz Szpoper – Uniwersytet Gdański – „Polityczno-cywilizacyjna rola elit w XIX wieku na obszarze dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego”; Jacek Brzozowski – Uniwersytet Łódzki – „Uwagi na marginesie „Grażyny” i „Konrada Wallenroda”; Marek Stanisz – Uniwersytet Rzeszowski – „Przedmowy Mickiewicza: modele komunikacji”; Elżbieta Lijewska – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – „Norwid w dialogu z Mickiewiczem”; Andrzej Waśko – Uniwersytet Jagielloński – „Semantyka przestrzeni w liryce Adama Mickiewicza”; Andrzej Fabianowski – Uniwersytet Warszawski – „Michał Czajkowski – życie według mickiewiczowskiego scenariusza”; Algis Kaleda – Uniwersytet Wileński – „Adam Mickiewicz a romantyzm litewski”; Halina Turkiewicz – Wileński Uniwersytet Pedagogiczny – „Reminiscencje mickiewiczowskie w twórczości regionalistów”; Barbara Kapica – Uniwersytet Jagielloński – „Litewskie motywy sylwiczne w mickiewiczowskim doświadczeniu przestrzeni” i in.

„Słowo i obraz” – ilustracje do „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Nadzwyczajna wystawa w nadzwyczajnym miejscu – Wileńskiej Galerii Obrazów – d. Pałacu Chodkiewiczów przy ul. Wielkiej. Na nadzwyczajność i urodę miejsca ekspozycji zwrócił uwagę licznie zgromadzonych gości obecny na wernisażu Janusz Odrowąż-Pieniążek, dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, które jest jednym z organizatorów tego pokazu. Bardzo bogatego, prezentującego wszystkie dzieła w oryginale. Warto pamiętać, że wiele pokoleń polskich artystów stawiało przed sobą zadanie ilustrowania poematu, pragnąc ukazać klimat mickiewiczowskiego arcydzieła. Kazimierz Alchimowicz (walczył w powstaniu styczniowym na Litwie), Michał Elwiro Andriolli (urodzony w Wilnie), Wojciech Gerson (wybrał sceny kluczowe dla historii szlacheckiej o ostatnim zajeździe na Litwie), Tadeusz Gronowski (jego ilustracje do „Pana Tadeusza” wykorzystane zostały do hebrajskiego przekładu poematu), Czesław Jankowski (korzystał m. in. ze wskazówek Andriollego), Jan Młodożeniec (ilustracje – na granicy abstrakcji), Erna Rosenstein (wykorzystuje konwencję malarstwa surrealistycznego), Jan Józef Wilkoń (w 1965 r. przygotował ilustracje do „Pana Tadeusza”, zaskakując i urzekając nowym sposobem symbolicznego odczytania epopei: wtopił maleńkie postacie ludzkie w rozległą monumentalną przyrodę) i in. Pięknie się stało, że dopełnieniem tej wspaniałej w każdym szczególe wystawy są zdjęcia z planu filmu Andrzeja Wajdy „Pan Tadeusz”. A zatem, jest to wypowiedź na temat słowa i obrazu sztuki najbardziej współczesnej i masowej – filmu. Autorem fotogramów z najnowszej adaptacji epopei jest Piotr Bujnowicz (ur. w 1973).

Ambasador RP na Litwie Janusz Skolimowski mówiąc o „Panu Tadeuszu” jako epopei narodowej Polski i Litwy, zaznaczył, że otwarcie wystawy w wigilię 87. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości jest hołdem złożonym niepodległości i wieszczowi. Wernisażowi towarzyszyła muzyka fletu, który jest narodowym instrumentem Irlandii. Fakt ten zrodził kolejne skojarzenie. Ambasador przywołał słowa swego serdecznego przyjaciela irlandzkiego poety – noblisty Seamusa Heaney`ego, który powiedział, że współczesna niepodległość Polski, Irlandii, innych krajów Europy w dużej części jest zasługą XIX-wiecznych poetów romantyków.

Instytut Polski w Wilnie w swojej siedzibie zorganizował projekcję filmu Andrzeja Wajdy „Pan Tadeusz” (w języku oryginału).

Wileńskie Muzeum Adama Mickiewicza jeszcze latem zainicjowało cykl spotkań (z archiwalnymi ilustracjami: zdjęcia i obrazy), poświęconych różnym okresom życia poety. Natomiast Katedra Filologii Polskiej Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego ogłosiła Konkurs Mickiewiczowski dla młodzieży (uczniów i studentów). I etap: esej nt „Tyżeś mnie wyrwał z ziemi, uskrzydlił słowami, I dumny jestem z mowy, którą i ja władam” (A. Słonimski „Mickiewicz”); II etap – tekst pisemny z wiedzy o życiu i twórczości Adama Mickiewicza oraz recytacja wybranego utworu (lub jego fragmentu) poety. Ludmiła Siekacka, polonistka Wileńskiego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza poinformowała, że w grudniu br. z inicjatywy tej szkoły odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa (z referatami wystąpi także młodzież), w której udział wezmą przedstawiciele szkół z Polski, noszących imię Adama Mickiewicza. Przewidziane są spotkania uczniów gimnazjum z wileńskimi polskimi poetami starszego i młodego pokolenia, wycieczki do miejsc mickiewiczowskich na terenie Wilna.