Na cmentarzu w Sużanach, około 30 kilometrów od Wilna, 12 lipca odsłonięto i poświęcono pomniki trzech żołnierzy Armii Krajowej, którzy zginęli w starciach z kolaborującą z nazistami litewską policją i radzieckim NKWD.

Jeden pomnik wzniesiono na grobach Tadeusza Adamowicza „Lwa” i Jerzego Radwan-Łodzińskiego „Roli” – żołnierzy oddziału partyzanckiego „Błyskawica”. Obaj polegli 4 marca 1944 roku podczas ataku na posterunek policji w Dubinkach. Drugi upamiętnia miejsce spoczynku Zygmunta Perwejnisa „Mściwoja” – żołnierza tego samego oddziału. Zginął w maju 1945 roku na cmentarzu sużańskim w potyczce z NKWD.

Wszyscy trzej żołnierze zostali pochowani na cmentarzu w Sużanach, przez długie lata skromnymi grobami tych żołnierzy opiekowały się rodziny, szersza społeczność (spoza Sużan) nawet nie wiedziała, kto spoczywa pod skromnymi brzozowymi krzyżami.

Jak powiedział starosta gminy sużańskiej Mieczysław Czerniawski, „z inicjatywą ustalenia miejsca pochówku żołnierzy i wzniesienia pomników wystąpili sami mieszkańcy tej miejscowości”.

„Dobrze się stało, że dzisiaj się tu zebraliśmy. Dobrze, że koło ZPL, starostwo i samorząd rejonu zatroszczyły się o godne upamiętnienie tych mogił” – mówił podczas uroczystości przedstawiciel sużańskiej społeczności Mieczysław Andruszaniec.

Informacje dotyczące śmierci trzech żołnierzy i miejsca ich pochówku zbierano przez trzy lata. Cieszymy się, że przyczyniło się do tego również Wydawnictwo Polskie w Wilnie Magazyn Wileński, którego nakładem ukazała się książka Tadeusza Szynkowskiego pt. „Błyskawica” na Ziemi Sużańskiej”. Pomogli w tym również starsi mieszkańcy Sużan, którzy pamiętali tamte wydarzenia, a także dziennikarz i pisarz Jerzy Surwiłło, który od lat zajmuje się tematyką polskiej partyzantki na terenie Wileńszczyzny. Wzniesienie pomników stało się możliwe dzięki zaangażowaniu miejscowego koła ZPL i starostwa.

„Odsłonięcie pomników żołnierzy AK jest dla nas bardzo ważnym wydarzeniem nie tylko ze względu na to, że po 60 latach nareszcie należycie uczczono pamięć ludzi, którzy walczyli za tę ziemię, ale również dlatego, że przyczynia się do poznawania historii naszej małej ojczyzny” – powiedział starosta Mieczysław Czerniawski.

Na uroczystość odsłonięcia pomników z Gdańska przyjechał do Sużan syn Zygmunta Perwejnisa z małżonką. Wartę honorową podczas uroczystości zaciągnęli weterani z wileńskiego klubu „Wrzesień’ 39”, miejscowy zespół „Sużanianka” wykonał piosenkę partyzancką autorstwa młodego żołnierza AK. Pomniki poświęcił proboszcz miejscowej parafii Waldemar Ulczukiewicz. Zebrani w intencji poległych odśpiewali „Anioł Pański”. W uroczystości wzięli udział mieszkańcy Sużan i okolicznych gmin, posłowie na Sejm Leokadia Poczykowska i Waldemar Tomaszewski, zastępca attache wojskowego Ambasady RP na Litwie Krzysztof Rengiel, mer samorządu rejonu wileńskiego Maria Rekść, przedstawiciele polskich organizacji społecznych.

Na zakończenie uroczystości starosta Mieczysław Czerniawski zapowiedział, że odtąd grobami żołnierzy AK będą opiekowali się uczniowie miejscowej szkoły.