Włóczęgowskie obchody piętnastolecia

Złaz? Dlaczego nie? Wszak kiedyś mieliśmy coś podobnego, a ten będzie złazem pokoleń klubowych, a i nie tylko, bowiem dorastają nam najmłodsi włóczędzy.

Podobną rozmową z pierwszym wygą1 Klubu Włóczęgów Michałem Kleczkowskim poruszyliśmy kwestię obchodów jubileuszu.

Przeważnie ludzie zjeżdżają się (na zjazdach), zbierają (na zebraniach), zlatują (na zlotach), a skoro włóczęgów nie zalicza się do powyższych kategorii, więc najlepszym określeniem zgromadzenia braci wędrownej okazał się właśnie złaz (od słowa „łazić”).

Gdy lipcowe słońce mocniej przygrzało, na różne sposoby w okolice Mickun „złazili się” nieograniczeni wiekiem i niespokojni duchem. Coś w tym było z masońskiej tajemniczości, jak niegdyś podczas „mobilizacji”2 u włóczęgów Korabiewicza, Jasienicy i Miłosza sprzed wojny bądź „chrztów”3 u dzisiejszych włóczykijów.

Zdecydował się wejść do lasu, zrobił parę kroków i nagle gdzieś spoza drzew odzywa się tubalny głos: „Idź przed siebie, wyglądaj światła, które cię z ciemności wyprowadzi…”. Powyższy urywek z autobiograficznej książki Wacława Korabiewicza ukazuje okoliczności i atmosferę wprowadzania „narybku” do Klubu Włóczęgów.

Współcześnie „chrzest” wygląda podobnie. Las, noc, nigdy nie wiadomo, kto lub co cię spotka ani też dokąd w końcu trafisz. Wszystkiego dowiadujesz się na trasie zaliczając poszczególne „placówki” włóczęgów położone nieraz gdzieś wśród bagien, na cmentarzu, w bunkrach.

Tak oto opisał swój „chrzest” w klubowej gazetce „Włóczęga” Andrzej Kierulis o pseudonimie „Dżyn”.

Klub Włóczęgów – to nowa strona życia jego członków, gdyż na chrzcie, jak przystało, nadaje im się imiona klubowe. Dzisiaj nieliczni tylko wiedzą, że Miłosza u włóczęgów nazywano „Jajem”, Korabiewicza „Kilometrem”, pisarza eseistę Jasienicę „Bachusem”, a późniejszego komunistę Jędrychowskiego „Robespierre’em”. Pseudonimy dzisiejszych są niemniej urocze: „Gerwazy”, „KGB”, „Argument”, „Dzierżyński”, „Jackson”, „Czeczeniec” i „Demokrata”.

Udając się na złaz wiedzieliśmy jedynie, że na stacji w Wilnie mamy kupić bilet do Mickun. Resztę informacji mieliśmy zdobyć w drodze. Niektórzy Michałowi i Władkowi Borysowi mieli za złe taką konspirację. Jednakże niebawem okazało się, kto miał rację… Pozwoliło to odświeżyć pewne nawyki nawet tym, którzy zapomnieli o turystyce, jak też uniknąć zjazdu motoryzacyjnego, czym najczęściej stają się ostatnio nawet imprezy z pozoru stricte turystyczne.

Najmłodszy uczestnik złazu, który dotarł dosłownie „pieszo i na cudzym karku”, liczył niespełna półtora roku. Najstarsi byli ci z pierwszego pokolenia klubowego, którzy go zakładali, a to już historia.

Dziejopisarstwo Klubu Włóczęgów Wileńskich rozpoczyna się z dniem 13 lutego 1990 r., kiedy to w mieszkaniu Elwiry Ostrowskiej dziesięcioosobowe grono studentów Polaków powołało do życia stowarzyszenie studenckie. Część z nich niebawem się wycofała, lecz sześciu zaangażowało się do pracy, zakładając podwaliny polskiej organizacji młodzieżowej. Byli to studenci wyższych uczelni Wilna: Michał Kleczkowski – Uniwersytet Techniczny, Elwira Ostrowska i Artur Ludkowski z Uniwersytetu Wileńskiego, Krzysztof Szejnicki, Władysław Borys i Ryszard Skórko – wszyscy trzej z Uniwersytetu Pedagogicznego. Pomysł akademickiego klubu turystycznego podsunął wilnianom Robert Śledziński, wówczas student prawa Szczecińskiego Uniwersytetu. Turystyka mogła zaciekawić, zbliżyć młodzież, być początkiem działalności o różnych kierunkach.

Niebawem okazało się, że najlepszym wzorem życia organizacyjnego, a zarazem niekrępującą formą działalności jest Akademicki Klub Włóczęgów Wileńskich (1923-1939), więc nawiązano do przedwojennej tradycji oraz skontaktowano się z legendarnym eks-włóczęgą, podróżnikiem, pisarzem i etnografem Wacławem Korabiewiczem. Doceniając starania młodzieży wileńskiej, dawni włóczędzy przekazali organizacji w 1991 r. swoisty sztandar - „Lagę”4 oraz tradycje AKWW. Odtąd w klubie śpiewało się:

Piętnaście lat włóczenia się z uśmiechem i hymnem na ustach bądź w milczeniu podczas znojów podróży – skłania do podsumowania: najwyżej – Mont Blank, najdalej – tajga syberyjska, najgłębiej – jaskinie na Krymie, a poza tym Tień-Szań, Karelia, Karpaty, a zwłaszcza niezliczona liczba wędrówek po Wileńszczyźnie.

Zloty Turystyczne Polaków na Litwie i zwycięstwa na nich (czterokrotnie!), jak też organizowane przez KWW Zloty Młodzieży Szkolnej, rajdy nawiązujące do powieści Sienkiewicza, seminaria kształcenia liderów młodzieżowych itd. To osiągnięcia bardziej spektakularne, które utrwaliła prasa i szkiełko obiektywu.

Jednakże największym osiągnięciem jest ideowo-wychowawcza rola organizacji. Przygotowanie referatów, wydawanie gazetki, burzliwe dyskusje nawet na pozór błahe tematy, wieczorki poetyckie, organizowanie imprez aktywizujących młodzież – to wszystko kształtowało postawę społecznie aktywnego człowieka. Podczas wypraw poznawało się świat i siebie samego – gdyż turystyka w KWW to nie tylko sposób osiągnięcia celu, który najlepiej ujęto jeszcze w 1925 r.: „samopogłębianie ducha, budzenie młodzieży do czynnego obywatelskiego życia, szerzenie zdrowego śmiechu i humoru akademickiego”.

Konkursy, gry, czarne berety6, turystyczna „karelska bania”7, gromadka rozrabiających dzieciaków – niefrasobliwa i wręcz rodzinna atmosfera. Pewien włóczęga z trzeciego pokolenia tak to określił: „Nie wszystkich tutaj znam, lecz czuję się wśród swoich”.

Według okresu członkostwa i zaangażowania w działalność KWW, włóczęgów można podzielić na cztery pokolenia. Pierwsze – założycieli czy bardziej poetycko – „kolumbów”, działało w latach 1990-1993. Drugie – „pedagogów”, gdyż większość stanowili studenci Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego – w latach 1993-1998. Następne nazwać można „uczniowskim” (1998-2005), gdyż ich przygoda z klubem rozpoczęła się w okresie, gdy byli jeszcze uczniami. Czwarte pokolenie jest już w pogotowiu, niedługo przejmą ster władzy, a historia po latach nada im nazwę.

Należy dodać, że częste zmiany prezesów, którzy z reguły są studentami lub świeżo „po naukach”, powoduje ciągłe odmładzanie się organizacji. Każdy „wyga”, po „oddaniu siebie”, ustępując przekazuje swe doświadczenie następnemu. Pierwszym był Michał Kleczkowski, a kolejni to: Marek Kubiak, Waldemar Szełkowski, Władysław Wojnicz, Jarosław Złotkowski, Walerian Butkiewicz, Ryszard Uziałka, Julia Brodowska oraz aktualny prezes Edward Zakrzewski. Idea samokształcenia, przyjaźni i koleżeństwa – włóczęgi duchowej i fizycznej – rozwijana w Klubie Włóczęgów, polegała i polega na tym, że zapewnia ambitnej młodzieży poczucie bezinteresownego, prawdziwego braterstwa, a równocześnie duchowej i fizycznej niezależności.