VI Zjazd Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych w Wilnie

W dniach 27-29 października w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbył się VI Zjazd Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych. Gospodarzem tegorocznego spotkania był Związek Polaków na Litwie. ZPL na Zjeździe był reprezentowany przez prezesa organizacji Michała Mackiewicza oraz członkinię Zarządu ZPL Alicję Pietrowicz. Był to pierwszy Zjazd zwołany na terenie Europy Wschodniej. Wzięło w nim udział około 60 delegatów reprezentujących 33 organizacje członkowskie i organizacje mające statut obserwatora z 29 krajów Europy. Honorowym gościem Zjazdu był prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” prof. Andrzej Stelmachowski.

Jednym z podstawowych zadań forum było wybranie nowych władz organizacji. Na prezydenta EUWP został wybrany Tadeusz Pilat ze Szwecji. Aleksander Zając z Niemiec został wiceprezydentem, a Romana Śmigielskiego z Danii ponownie wybrano na stanowisko sekretarza generalnego EUWP. W nowo wybranym Sekretariacie EUWP zasiadają poza tym: Andżelika Borys (Białoruś), Krzysztof Bystram (Belgia), Emilia Chmielowa (Ukraina), Urszula Milczewska (Bułgaria) oraz Edward Trusewicz (Litwa). Dotychczasowa prezydent EUWP Helena Miziniak z Wielkiej Brytanii została honorowym prezydentem EUWP.

Delegaci w swoich wystąpieniach podsumowali mijającą kadencję władz EUWP i zaakceptowali sprawozdanie z działalności Sekretariatu za okres ostatnich trzech lat. Podczas Zjazdu omówiono także najważniejsze kwestie dotyczące Polonii i Polaków mieszkających za granicą, a wśród nich, m. in., rządowy projekt ustaw polonijnych, w tym Kartę Polaka, organizację Światowego Zjazdu Polonii i Polaków z zagranicy, konieczność aktywizacji młodzieży i tzw. nowej emigracji w działalność organizacji polonijnych, a także potrzebę pomocy Polakom mieszkającym na Białorusi.

Delegaci ocenili tegoroczny Zjazd jako bardzo owocny. „Większość kolegów, oprócz uczestnictwa w podstawowych obradach, wyraziła chęć stworzenia komisji, które miałyby zająć się konkretnymi problemami. Czyli rzeczywiście chcemy pracować, żeby te sprawy „posunąć do przodu” – nie tylko mówić, ale i działać. I muszę powiedzieć, że ja wracam do Francji po tym Zjeździe zadowolona i usatysfakcjonowana. To na pewno nie była strata czasu, ale bardzo głęboka wymiana myśli i opinii” – powiedziała przedstawicielka francuskiej Polonii Franciszka Aghamalian-Konieczna.

Wśród najważniejszych spraw poruszonych podczas obrad, delegaci wymieniali przede wszystkim potrzebę aktywizacji młodych ludzi, szczególnie tych, którzy wyjeżdżają na Zachód w poszukiwaniu pracy. „Musimy jakoś wciągnąć młodych ludzi w to nasze życie polonijne, bo inaczej wszystko, co zbudowaliśmy, przepadnie” – mówiła Franciszka Aghamalian-Konieczna. Niestety, masowa emigracja zarobkowa Polaków nie wpływa wcale na zwiększenie liczby członków organizacji polonijnych. Tę opinię podczas tegorocznego Zjazdu potwierdzili delegaci z krajów zachodnich. „Najmłodsza Polonia nie włącza się w życie polskich organizacji i stowarzyszeń za granicą. Pewnie z czasem takie zainteresowanie się pojawi, ale naszym zadaniem jest, aby już teraz znaleźć sposób, żeby ci ludzie do nas dołączyli” – mówiła delegatka z Francji.

Podczas tegorocznego Zjazdu poruszono również temat Polaków mieszkających na Białorusi. Komisja wnioskowa Zjazdu przyjęła szereg projektów uchwał dotyczących obrony Polaków na Białorusi, lecz jak mówili delegaci, na razie trudno jest opowiadać o konkretach, gdyż sprawy te będą poruszane na kolejnych spotkaniach przedstawicieli EUWP. „Z pewnością nie możemy zostawić naszych rodaków samym sobie. Nie możemy im pokazać, żeśmy ich opuścili, nie możemy ich także narażać na to, żeby sami się „zgłaszali do tablicy” i obrywali za to. To my, w ich imieniu powinniśmy walczyć o ich pozycję i ich prawa” – mówił nowo wybrany wiceprezydent Aleksander Zając. „Właśnie tu, na Zjeździe musimy wypracować wspólne stanowisko w tej kwestii, żeby mówić jednym głosem w naszych sprawach. I to, wydaje mi się, jest właśnie najważniejszy cel Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych” – dodał delegat.

Deklaracje te miały szybko zostać wystawione na próbę. Już 29 października, prezes nie uznawanego przez władze w Mińsku Związku Polaków na Białorusi (ZPB) Andżelika Borys, została zatrzymana na granicy litewsko-białoruskiej. Według celników, w jej samochodzie miał się znajdować pakunek z podejrzanym proszkiem. Oczywiście incydent został oceniony przez opinię publiczną, zarówno w Polsce jak i na świecie, jako kolejna prowokacja władz białoruskich. 2 listopada Sekretariat EUWP wydał oświadczenie w tej sprawie, w którym domaga się „w trybie pilnym zaprzestania szykanowania i nękania demokratycznie wybranych władz Związku, zaprzestania wszelkich ingerencji w wewnętrzne sprawy Związku oraz wyciągnięcia konsekwencji wobec osób, które dopuściły się bezprawnego działania i represji wobec legalnie wybranych władz Związku Polaków na Białorusi”.

Mimo napiętego planu, który w większości wypełniały całodzienne obrady i praca w komisjach, delegaci zwiedzili wileńską Starówkę, złożyli wieńce przy Mauzoleum Marszałka Józefa Piłsudskiego na Rossie, uczestniczyli we Mszy św. w kaplicy ostrobramskiej, byli także podejmowani przez kierownictwo samorządu rejonu wileńskiego i przewodniczącego Akcji Wyborczej Polaków na Litwie Waldemara Tomaszewskiego w Rudominie. Na tym przyjęciu wystąpił Zespół Tańca Ludowego „Zgoda”.

Europejska Unia Wspólnot Polonijnych powstała w 1993 r. jako Europejska Rada Wspólnot Polonijnych. Zgodnie ze statutem organizacji Zjazd EUWP odbywa się raz na trzy lata. Miejsce Zjazdu ustala się podczas corocznego posiedzenia Rady Prezesów.