Na bieżąco

Program centrolewicowego rządu mniejszościowego premiera Gediminasa Kirkilasa socjaldemokraci określają jako ambitny i zmodernizowany program poprzedniego gabinetu Algirdasa Brazauskasa, opozycja zaś – jako kopię tego programu.

Według premiera Kirkilasa, priorytety nowego rządu to oświata, opieka socjalna i ochrona zdrowia. Rząd zobowiązuje się m. in. zapewnić przejrzyste i efektywne wykorzystanie funduszy unijnych, wzrost gospodarczy, stopniowe zmniejszanie obciążenia podatkowego do 20 procent, a także zwiększanie wynagrodzenia.

Do 2008 roku minimalne miesięczne wynagrodzenie ma wzrosnąć do 800 litów (232 euro), a emerytura do 650 litów (188 euro). Reforma rolna ma być zakończona do 2007 roku.

Rząd planuje jak najszybsze przystąpienie Litwy do strefy euro i Schengen, osiągnięcie przełomu w realizacji projektów infrastrukturalnych – budowy mostów energetycznych łączących Litwę z Polską i Skandynawią, dróg „Via Baltica” i „Rail Baltica”, a także budowy nowej elektrowni atomowej.

„Program słusznie nakreśla problemy kraju, ale proponuje stare sposoby ich rozstrzygania, a należy szukać nowych” – uważa lider opozycyjnego Litewskiego Sajudisu Liberałów, Petras Austrevičius.

Dotychczasowa koalicja rządząca rozpadła się na początku czerwca. Premier i szef socjaldemokratów Brazauskas podał się wraz z rządem do dymisji, kiedy z koalicji wycofała się skompromitowana i oskarżona o nadużycia finansowe Partia Pracy.

 Robocza wizyta premiera Litwy w Warszawie

Nowo mianowany premier Litwy Gediminas Kirkilas z pierwszą wizytą zagraniczną udał się do Warszawy, gdzie spotkał się z prezydentem Lechem Kaczyńskim, premierem Jarosławem Kaczyńskim, a także marszałkami Sejmu i Senatu.

Jednym z najważniejszych tematów rozmów był Gazociąg Północny, który znalazł się na liście 42 priorytetowych projektów energetycznych Unii Europejskiej, co oznacza, że jego twórcy mogą ubiegać się o preferencyjne pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego i łatwiej pozyskiwać pieniądze od prywatnych inwestorów.

J. Kaczyński pytany przez dziennikarzy o tę decyzję, powiedział, że w trakcie rozmów z premierem Kirkilasem ustalili, że budowa gazociągu rosyjsko-niemieckiego „nie jest przedsięwzięciem, które leży w interesie Polski i Litwy”. „Mówiliśmy też o jego aspektach ekologicznych i o konieczności podniesienia tych aspektów ekologicznych, i o współpracy państw bałtyckich w tej kwestii” – dodał.

Premier Polski zapowiedział, że „w pewnych kwestiach” dojdzie do kontaktów między ministerstwami spraw zagranicznych i resortami gospodarczymi obu krajów; nie wyjaśnił jednak, o jakie kwestie chodzi.

J. Kaczyński ocenił, że wizyta premiera Litwy Gediminasa Kirkilasa w Polsce służy zacieśnianiu współpracy polsko-litewskiej. Litewski premier zadeklarował, że niezależnie od zmiany rządów w Polsce i na Litwie kontynuowane jest partnerstwo strategiczne między obu krajami.

Kirkilas zaznaczył, że zarówno poprzedni, jak i obecny rząd bardzo wysoko oceniają wejście na litewski rynek PKN Orlen. Zaprosił też Polskę do udziału w budowie trzeciego, nowego reaktora w Ignalińskiej Elektrowni Atomowej. Budowa reaktora jest wspólnym projektem Litwy, Łotwy i Estonii.

Bezpieczeństwo energetyczne było też tematem rozmów Kirkilasa z prezydentem Lechem Kaczyńskim. Prezydent podkreślił konieczność angażowania się obu krajów we wspólne projekty, w tym szczególnie w budowę mostu elektroenergetycznego.

Przedmiotem rozmów litewskiego polityka z władzami Polski była też sytuacja Polaków na Litwie – w tym zwrot ziemi zagrabionej Polakom po II wojnie światowej przez sowieckie władze Litwy czy pisownia nazwisk. Zarówno marszałek Sejmu, jak i Senatu podkreślali, że nowy premier wykazał otwartość na rozwiązanie tych kwestii.

Na spotkaniu z marszałkiem Senatu Bogdanem Borusewiczem, Kirkilas przedstawił projekt pisania nazwisk w dwóch wersjach językowych. W ocenie prawników litewskiego Sejmu, wpisywanie nazwisk tylko po polsku byłoby niezgodne z konstytucją.

Podczas spotkania z marszałkiem Jurkiem premier Litwy zapewnił, że będzie starał się sfinalizować do końca roku zwrot ziemi zagrabionej Polakom.

„Chcemy się z tymi problemami zmierzyć i wspólnie z Polską pracować nad ich rozwiązaniem” – zapewnił Kirkilas. Litewski premier poinformował też marszałka Borusewicza o planach zwiększenia dofinansowania szkół polskich na Litwie.

Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (AWPL) mająca dwa mandaty w Sejmie za poparcie rządu Gediminasa Kirkilasa objęła już stanowisko wicenaczelnika okręgu wileńskiego, a zamiast wcześniej obiecanego stanowiska wiceministra jednego z resortów, otrzyma stanowisko doradcy premiera ds. mniejszości narodowych.

Powyższe zostało uzgodnione podczas spotkania liderów AWPL z premierem Gediminasem Kirkilasem na początku sierpnia.

„Jesteśmy zadowoleni z takiego rozwiązania. Stanowisko doradcy premiera jest niemniej ważne niż stanowisko wiceministra, a być może nawet ważniejsze. Obecnie nasz przedstawiciel będzie praktycznie na co dzień obok premiera, najważniejszej osoby w rządzie” – powiedział przewodniczący AWPL, poseł Waldemar Tomaszewski.

Doradca premiera ds. mniejszości narodowych będzie miał w swej gestii m.in. kwestie oświaty mniejszości narodowych, zwrotu nieruchomości, ochrony praw mniejszości narodowych, używania języka mniejszości.

Dotychczas premier Litwy nie posiadał doradcy ds. mniejszości narodowych.

Pod koniec lipca partia polska ogłosiła, że zrezygnuje z udziału w koalicji rządzącej, gdyż Litewski Ludowy Związek Chłopski, który miał oddać dla AWPL jedno z trzech przypadających mu stanowisk wiceministrów, nie uczynił tego. AWPL oceniła to jako niesolidne traktowanie partnerów koalicyjnych i postanowiła wystąpić z sejmowej frakcji chłopskiej. Posłowie Waldemar Tomaszewski i Leokadia Poczykowska nie planują dołączyć do żadnej innej frakcji, zamierzają pozostać niezależni.

„Cieszy nas, że premier zaznaczył, iż zależy mu na naszym poparciu i na naszej obecności w rządzie, a jednocześnie w ciągu ostatnich kilku dni, zachowując pryncypialność, udowodniliśmy, że nie zależy nam wyłącznie na stanowiskach, ale stosunki koalicjantów powinny być uczciwe i że nie pozwolimy na pomiatanie sobą” – powiedział Tomaszewski.

Wcześniej doradcą premiera Kirkilasa, nieetatowym, został długoletni doradca prezydentów Litwy, adwokat Czesław Okińczyc. W jego gestii są kontakty z państwami sąsiednimi, w tym z Polską.

Z powodu przedłużającej się suszy rząd Litwy ogłosił stan klęski dla rolnictwa. Pozwoli to na wyrównanie strat poniesionych przez rolników, szacowanych na blisko 620 mln litów.

W ramach rekompensat dla rolników rząd zamierza wyasygnować około 250 mln litów. Według minister rolnictwa Kazimiry Prunskiene, rolnicy mogą też liczyć na wcześniejsze otrzymanie unijnych dopłat bezpośrednich.

Z obliczeń Ministerstwa Rolnictwa wynika, że zbiory w tym roku będą mniejsze o około 30 proc. w porównaniu z rokiem ubiegłym.

Początkowo stan klęski zamierzano ogłosić w całym kraju, jednakże po zapoznaniu się z danymi meteorologów, straży pożarnej i instytucji odpowiedzialnych za ochronę środowiska, poprzestano na sektorze rolniczym.