Sprawą zasadniczą dla większości mieszkańców Litwy w dobie obecnej jest znalezienie zatrudnienia, zwiększenie otrzymywanych poborów, zdobycie dodatkowych kwalifikacji, umożliwiających podjęcie bardziej atrakcyjnej zawodowo i finansowo pracy. Praca w tym kierunku będzie jedną z podstawowych zadań dla naszych przedstawicieli w Sejmie i lokalnych samorządach. Wykonanie tego zadania będzie realizowane poprzez proponowanie rozwiązań merytorycznych i ustawodawczych w celu:

– zmniejszenia bezrobocia poprzez wprowadzenie ulg podatkowych dla podmiotów gospodarczych, tworzących nowe miejsca pracy, poprzez stworzenie przychylnego klimatu dla inwestorów zagranicznych i rodzimych przedsiębiorców, poprzez zwiększenie funduszy walki z bezrobociem i środków budżetowych samorządów dla zatrudnienia osób zarejestrowanych na giełdach pracy;

– zwiększenia poborów osób pracujących poprzez zwiększenie minimalnej wypłaty co najmniej do 800 Lt, zmniejszenie podatku od osób fizycznych do 20 proc., wprowadzenie dyferencjacji podatkowej zmniejszając podatki dla osób zarabiających poniżej średniej krajowej.

Środki na powyższe cele należy pozyskać poprzez uzasadnioną redukcję aparatu urzędniczego oraz reformę systemu wynagrodzeń urzędników, poprzez zwalczanie ekonomiki cieniowej i przemytu oraz ze środków funduszy strukturalnych UE.

Deklarujemy wspieranie założonego przez Związek Polaków na Litwie Ośrodka Rozwoju Przedsiębiorczości na Wileńszczyźnie oraz innych podobnych inicjatyw.

Celem strategicznym socjalno-ekonomicznego rozwoju Wileńszczyzny jest poprawa życia jej mieszkańców poprzez pobudzenie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich oraz wzrost konkurencyjności regionu.

Cel strategiczny będzie osiągany poprzez realizację następujących zadań:

– współczesny rozwój wybranych rodzajów produkcji o dobrych perspektywach rynkowych i dostosowanych do warunków klimatyczno-glebowych, przede wszystkim uprawę owoców i warzyw. Chodzi o stworzenie łańcucha produkcji artykułów rolnych, odpowiadającego nowym warunkom gospodarowania, od pola do centrum handlowego, obejmujący ich produkcję, przechowanie oraz przetwórstwo;

– organizowanie się producentów w duże organizacje producenckie, mające na celu wspólne zajmowanie się przygotowaniem produktu, jego ceną, dystrybucją, promocją, reklamą oraz nawiązanie trwałych powiązań kooperacyjnych i handlowych z odbiorcami produktów rolnych;

– stymulowanie procesu organizowania się rolników w grupy producenckie i marketingowe, wsparcie tworzenia tych grup oraz ich działalności;

– zachęcanie do tworzenia regionalnych związków skupiających grupy producenckie i marketingowe w skali całej Wileńszczyzny;

– wspieranie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich;

– stworzenie warunków mieszkańcom wsi do rozwinięcia lub uruchomienia działalności pozarolniczej w miejscu ich zamieszkania, a także w znalezieniu zatrudnienia w nowych miejscach pracy tworzonych na terenach wiejskich oraz w miasteczkach;

– wdrożenie spójnego i efektywnego systemu wspierania rozwoju przedsiębiorczości z zastosowaniem instrumentów finansowych, planistycznych, administracyjnych oraz z pomocą małym i średnim przedsiębiorstwom w promocji, w nawiązaniu kontaktów z zagranicznymi partnerami;

– poprawa dostępu małych i średnich przedsiębiorstw do kapitału inwestycyjnego na pozarolniczą działalność z uruchomieniem funduszy gwarancyjnych, pożyczkowych, rozwój sieci bankowej, w tym unii kredytowych;

– pomoc dla mieszkańców wsi w zdobyciu kwalifikacji i umiejętności potrzebnych do rozpoczęcia działalności pozarolniczej, w tym prowadzenie działalności handlowej i usługowej na wsi w postaci np. punktów handlowych, usług transportowych, budowlanych, napraw sprzętu domowego itp.;

– popularyzacja i wsparcie agroturystyki, w tym przygotowanie koncepcji usług turystycznych, zarządzania, marketingu i promocji tych usług, wypromowanie obszarów wokół Wilna jako regionu turystyki wiejskiej, utworzenie organizacji zrzeszającej gospodarstwa agroturystyczne całego regionu;

– wspieranie tworzenia oraz rozwoju przedsiębiorstw nowatorskich i zaawansowanych technologicznie;

– wspieranie rozwoju potencjału naukowego i badawczego w regionie;

– wykorzystanie koncepcji gron przedsiębiorczości – klasterów, jako jednego z podstawowych narzędzi podnoszenia innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz rozwoju gospodarczego regionu;

– rozwijanie otoczenia dla biznesu, w tym wspieranie rozwoju usług finansowych i konsultingowych;

– promocja regionu na różnych spotkaniach i imprezach międzynarodowych;

– stosowanie zachęt inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów w ramach regionu;

– stworzenie sprzyjającej atmosfery współpracy z inwestorami zagranicznymi;

– zapoczątkowanie procesu klasteryzacji na Wileńszczyźnie jako jednej z podstawowych determinant napływu inwestycji kapitału zagranicznego do regionu;

– współpraca z krajowymi i unijnymi organizacjami, które będą administrowały środki pomocowe z funduszy strukturalnych UE oraz środki krajowe w celu stworzenia warunków i możliwości zmniejszenia dysproporcji w rozwoju socjalno-ekonomicznym Wileńszczyzny oraz równoprawnego udziału jej mieszkańców w podniesieniu konkurencyjności regionu w warunkach rozszerzonego wspólnego rynku europejskiego;

– należyta gotowość szybkiego wystartowania po unijną pomoc i efektywnego jej wykorzystania poprzez pomoc w przygotowaniu dokumentów niezbędnych dla uzyskania wsparcia, pomoc doradcza niezbędna w trakcie realizacji projektów, przygotowanie ulotek informacyjnych i doradczych, wykorzystanie prasy lokalnej oraz innych środków masowego przekazu;

– poparcie Agencji Rozwoju Obszarów Wiejskich Regionu Wileńskiego oraz realizowanego przez nią Programu Rozwoju Regionu Wileńskiego;

– wsparcie aktywności obywatelskiej mieszkańców obszarów wiejskich na rzecz ich samoorganizowania się i lokalnego współdziałania, które będzie obejmowało tworzenie lokalnych stowarzyszeń, lokalnych grup inicjatywnych, wspieranie ich inicjatyw i działalności organizacyjnej, pomoc w ubieganiu się o środki finansowe z unijnego funduszu LEADER+ specjalnie utworzonego dla inicjatyw lokalnych społeczności na obszarach wiejskich.

Dążąc do polepszenia sytuacji rolników będziemy ubiegali się o:

1. dalsze dopłaty dla rolników, gospodarujących na glebach o niskiej urodzajności;

2. znaczne zwiększenie minimalnej ceny skupu mleka;

3. przywrócenie mieszkańcom wsi ulg na energię elektryczną;

4. przywrócenie ulg PVM (VAT) na produkcję rolną;

5. sprzedaż paliwa dyzlowego bez akcyzy wszystkim rolnikom, którzy zadeklarowali zasiewy;

6. niezwłoczny zwrot ziemi dla prawowitych właścicieli i ich spadkobierców do końca 2007 roku:

7. przekazanie w gestię (kompetencję) samorządów funkcji regulacji rolnych;

8. równe możliwości korzystania z funduszy Unii Europejskiej rolnikom, którym państwo z powodu przeciągającej się reformy rolnej nie przekazuje prawa własności na ziemię;

9. finansowanie z budżetu państwa programu konsolidacji małych pól, jako kontynuowania reformy rolnej;

10. uproszczenie systemu finansowania programów rozwoju infrastruktury wsi;

11. zwolnienie rolników od podatku za użytki rolne.

Zamierzamy pryncypialnie wcielać w życie założenia ratyfikowanej przez Litwę Europejskiej Karty Samorządów. Z zadowoleniem przyjęliśmy przed kilkoma laty przekazanie samorządom wydziałów rolnych. Będziemy zabiegali o oddanie samorządom dalszych, w sposób nienaturalny przekazanych powiatom funkcji, włączając regulacje rolne i inspekcje podatkowe.

Postulujemy o wprowadzenie większej niezależności finansowej samorządów. Ziemia i inne mienie na terytorium samorządów powinny być w dyspozycji samych samorządów.

Dowolne zmiany terytorialno–administracyjne mogą być wprowadzane wyłącznie po odbyciu referendum w tej kwestii. Postulujemy wprowadzenie kilku szczebli samorządów: zachowanie obecnych samorządów rejonowych, wprowadzając jednostki samorządowe niższego szczebla, na wzór byłych Rad gminnych.

Będziemy kontynuowali prowadzenie przez przedstawicieli AWPL polityki prorodzinnej w celu umocnienia znaczenia i pozycji rodziny jako podstawowej komórki społeczeństwa. Szczególną troską będziemy otaczali osoby niepełnosprawne i w starszym wieku poprzez świadczenie dodatkowych usług, organizowanie różnorodnych imprez, wsparcie materialne. Będziemy żądali, aby projekty budowlane przewidywały techniczne rozwiązania, ułatwiające poruszanie się oraz korzystanie z infrastruktury osób niepełnosprawnych. Będziemy starali się o rozwiązanie ustawowe w kierunku ochrony życia poczętego, na wzór stosownych ustaw w Irlandii i Polsce, jak również znaczącego zwiększania wsparcia finansowego rodzin wychowujących dzieci, w rozmiarach 200–300 Lt miesięcznie na drugie i każde następne dziecko. W celu zachęcenia do posiadania przez rodziny większej liczby dzieci postulujemy, na wzór krajów europejskich, wprowadzenie tzw. becikowego w wysokości 1000 litów.

Dla osób o najniższym uposażeniu socjalnym uruchomimy system wsparcia ze strony samorządów, świadczenie różnorodnych usług, nieodpłatnych szkoleń i konsultacji. Będziemy kontynuowali pozabudżetowe pozyskiwanie funduszy na nieodpłatne dożywianie dzieci, organizowanie ich wypoczynku w czasie wakacji oraz ufundowanie stypendiów.

Będziemy zabiegali o:

– podniesienie emerytur i rent inwalidzkich do poziomu 50–60 proc. od statystycznych wypłat pracowników;

– stworzenie takich warunków, aby każde dziecko niepełnosprawne fizycznie miało możliwości uczenia się w szkole ogólnokształcącej;

– rozstrzygnięcie problemu zatrudnienia w wieku przedemerytalnym, umożliwiając tej grupie osób, w wypadku posiadania wymaganego stażu pracy, przejście na wcześniejszą emeryturę;

– zniżki na nabycie leków dla emerytów, inwalidów i osób socjalnie wspieranych;

– utrzymanie dotychczasowej sieci szpitali rejonowych i innych obiektów ochrony zdrowia.

Szkoły polskie, rosyjskie i białoruskie na Litwie gwarantują wysoki poziom nauczania. Ponad 60 proc. absolwentów tych szkół co roku wstępuje na wyższe studia. Takie szkoły spełniają oczekiwania rodziców, są konkurencyjne i mają rację bytu w perspektywie. Szkoły mniejszości narodowych stanowią część składową szkolnictwa Litwy, korzystają z ujednoliconych programów nauczania i podręczników, są w pełni integrowane do jednolitego systemu oświaty na Litwie.

Jednak niektóre działania Ministerstwa Oświaty i Nauki Litwy, jak i niektórych lokalnych samorządów, są skierowane na uszczuplenie dotychczasowego stanu posiadania szkolnictwa polskiego, a nowo przyjęty system finansowania może doprowadzić do upadku ponad połowy szkół polskich. W związku z tym postulujemy:

– ustalenie odpowiedniego współczynnika finansowania szkół mniejszości narodowych, pozwalającego realizować plan nauczania w pełnej objętości. Na pokrycie wydatków planu kształcenia konieczny jest dodatek w szkołach wiejskich w wysokości co najmniej 1,4 (obecnie 1,1), w miastach 1,2 (obecnie 1,1);

– przywrócenie języków polskiego, rosyjskiego i białoruskiego jako ojczystych na listę egzaminów obowiązkowych;

– regularne tłumaczenie i wydawanie podręczników przedmiotowych dla klas 1–12 w języku ojczystym;

– zaprzestanie ciągłych prób i działań, skierowanych na wprowadzenie nauczania poszczególnych przedmiotów w języku litewskim;

– zachowanie w szkołach mniejszości narodowych dotychczasowego trybu składania egzaminu z języka litewskiego;

– szykowanie lituanistów dla potrzeb szkół mniejszości narodowych, w celu ciągłego doskonalenia jakości wykładania języka państwowego w tych placówkach;

Przedstawiciele AWPL udzielą wszelkiego wsparcia dla zachowania i dalszego rozwoju tradycyjnej polskiej szkoły na Litwie z nauczaniem wszystkich przedmiotów w języku ojczystym oraz dołożą wszelkich starań w powołaniu niezbędnej liczby gimnazjów z polskim językiem nauczania na bazie szkół średnich miasta Wilna oraz rejonów wileńskiego, solecznickiego, trockiego i święciańskiego.

Deklarujemy poparcie w utworzeniu w Wilnie filii Uniwersytetu Białostockiego, jak również rozwoju wszystkich instytucji wyższych kształcących młodzież w języku polskim oraz w powołaniu kolegium polskiego na Wileńszczyźnie.

Wesprzemy każdą podobną z powyższych inicjatyw mniejszości rosyjskiej, białoruskiej, ukraińskiej i innych. Będziemy zabiegali o rychłe podpisanie umów międzynarodowych o wzajemnym uznawaniu dyplomów uczelni zagranicznych oraz stopni naukowych.

Będziemy się domagali zwrotu wszystkich budynków o przeznaczeniu kulturalno-społecznym, zbudowanych ze składek społeczności polskiej Wilna (Teatr na Pohulance, gmach Towarzystwa Przyjaciół Nauk i in.). Będziemy nadal roztaczali opiekę nad polskimi zabytkami w stolicy, żądając większych asygnowań na te cele z budżetu samorządu Wilna i państwa. Zadbamy o godne uporządkowanie polskich miejsc pamięci narodowej.

Po przystąpieniu Litwy do Unii Europejskiej, gdzie obowiązują wysokie standardy w stosunku do respektowania praw człowieka i mniejszości narodowych, AWPL będzie dążyła ku temu, by wszystkie akta prawne, przyjęte na Litwie w stosunku do mniejszości narodowych, odpowiadały europejskim standardom. By nie pozostawały tylko nominalnym prawem na papierze, a były realnie działającym prawem, z którego mógłby skorzystać każdy obywatel. Podstawowym dokumentem międzynarodowym, na którym ma być bazowane prawo litewskie w stosunku do mniejszości narodowych, jest ratyfikowana przez Litwę w całości Konwencja Ramowa RE o Ochronie Mniejszości Narodowych. Konwencja (art.1) stanowi, iż ochrona mniejszości narodowych oraz praw i wolności osób należących do tych mniejszości, nie jest wyłączną domeną państwa, lecz stanowi integralną część międzynarodowej ochrony praw człowieka. Postanowienia tej konwencji mają być stosowane w dobrej wierze oraz z zasadami dobrego sąsiedztwa. Wobec powyższego, w razie wyczerpania wszystkich wewnętrznych mechanizmów w rozwiązywaniu problemów społeczności mniejszości narodowych, AWPL zastrzega prawo zwracania się o arbitraż do organizacji międzynarodowych, m. in. do odpowiednich instytucji Rady Europy czy Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych OBWE.

Posłowie AWPL zobowiązują się do monitorowania, by na Litwie była przestrzegana zasada nadrzędności prawa europejskiego nad krajowym w zakresie sytuacji mniejszości narodowych; by Sejm RL nowej kadencji ratyfikował Europejską Kartę Języków Regionalnych i Mniejszościowych; by przy planowanej zmianie litewskiej Ustawy o Mniejszościach Narodowych nie nastąpiło pogorszenie nabytych już praw mniejszości, zwłaszcza w zakresie publicznego używania języka ojczystego w miejscach zwartych skupisk; do inicjowania zmian do Ustawy o obywatelstwie tak, by obywatele Litwy, należący do mniejszości narodowych, również otrzymali prawo do posiadania podwójnego obywatelstwa (właściwym krokiem w tym kierunku byłaby ratyfikacja przez Litwę Europejskiej Konwencji o Obywatelstwie); do tego, by zgodnie z zaleceniami Komitetu Doradczego ds. mniejszości narodowych RE eliminować sprzeczności, niekonsekwencję, dwuznaczności w litewskim prawodawstwie, dotyczącym praw mniejszości narodowych; do propagowania idei, by w urzędach państwowych zatrudniać również osoby należące do mniejszości narodowych w proporcjach odpowiednich do ich liczby w państwie.

AWPL w szczególności uważa, że na Litwie muszą obowiązywać następujące standardy prawne w stosunku do spełniających wymogi liczbowe mniejszości narodowych:

– w miejscach zwartego zamieszkania osób należących do mniejszości narodowych w liczbie co najmniej 10 proc. ich językowi ojczystemu ma przysługiwać status języka lokalnego (pomocniczego), używanego w celach komunikacyjnych zarówno prywatnie, jak i publicznie (w tym w urzędach publicznych), ustnie i na piśmie równolegle do państwowego języka litewskiego (językowi polskiemu status lokalnego ma przysługiwać we wszystkich rejonach i gminach na Wileńszczyźnie i w Wilnie; rosyjskiemu w Wilnie, Kłajpedzie, Wisagini; białoruskiemu – gdyby społeczność białoruska deklarowała taką potrzebę – w Nowej Wilejce);

– w wyżej wymienionych miejscowościach nadpisy publiczne, nazwy informacyjne, komercyjne i topograficzne, obok języka litewskiego mają być pisane również w języku mniejszości narodowych (nazwy własne zachowują wersję tradycyjną, oryginalną);

– imię i nazwisko jest godnością i niezbywalną własnością każdego człowieka, każdy ma prawo do ich użytku w oryginalnej pisowni swego języka ojczystego;

– zgodnie z literą polsko–litewskiego Traktatu i 16 art. Konwencji, władze centralne mają się powstrzymać od wszelkich form sztucznego rozpraszania (przenoszenie ziemi, przeprowadzenie reformy administracyjno–terytorialnej wbrew stanowisku przedstawicieli zainteresowanej mniejszości) zwarcie zamieszkałych skupisk mniejszości narodowych;

– wobec mniejszości narodowych nie mogą być stosowane progi wyborcze, a granice jednomandatowych okręgów wyborczych powinny się pokrywać z granicami regionów zamieszkałych przez mniejszości;

– gmachy, ziemia i inne nieruchomości, będące własnością polskich, rosyjskich, białoruskich czy żydowskich organizacji społecznych bądź religijnych, względnie własnością prywatną potomków dzisiejszych obywateli Litwy należących do mniejszości narodowych, mają być im zwrócone w naturze, a gdyby to było niemożliwe – w formie odszkodowania;

– atestacja z języka państwowego ma być przeprowadzana tylko w uzasadnionych przypadkach, jej wyniki nie mogą spowodować utracenie miejsca pracy przez osobę atestowaną;

– finansowanie społeczno–kulturalnych potrzeb społeczności mniejszości narodowych powinno odpowiadać potencjałowi, aspiracjom i społecznemu zaangażowaniu tych mniejszości. Postulujemy rozdzielić na dwa osobne budżety pieniądze, przydzielane przez państwo Departamentowi Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa, na potrzeby litewskich mniejszości narodowych a potrzeby litewskiego wychodźstwa, by w ten sposób zlikwidować rażące dysproporcje w finansowaniu tych dwóch różnych podmiotów;

– ilość etatów państwowych dla zespołów artystycznych i teatralnych mniejszości narodowych nie powinna odbiegać od proporcji ich zamieszkania w państwie.

Polityka wizowa państwa powinna przewidywać znaczące ulgi dla ruchu przygranicznego oraz ulgi dla osób mających krewnych w krajach ościennych, nie należących do Unii Europejskiej.

Z wielkim zadowoleniem odnotowujemy wzmacniające się przywiązanie ludności Wileńszczyzny do wiary chrześcijańskiej, coraz liczniejsze powołania duszpasterskie na Wileńszczyźnie, konsekracje nowych kościołów i kaplic (Kowalczuki, Mościszki, Czarny Bór, Skojdziszki), do czego przyczynili się też przedstawiciele AWPL. Będziemy nadal aktywnie popierali budowę kościoła w Podbrodziu w rejonie święciańskim, Niemieżu, Awiżeniach w rejonie wileńskim i innych miejscowościach, gdzie powstaną podobne inicjatywy.

Wszystkie zasady moralne, jak konieczność uczciwego działania, trzymania się chrześcijańskich tradycji i patriotyzmu, umieszczenie symboliki chrześcijańskiej w miejscach pracy naszych przedstawicieli uważamy za podstawowe. Będziemy bronili katolickich wartości, cechujących polską społeczność Wileńszczyzny, a także ze zrozumieniem i tolerancją odnosili się do ludzi innych tradycyjnych wyznań wielokulturowej Litwy.

Swymi poczynaniami będziemy nadal rozwijali współpracę przedstawicieli AWPL z osobami duchownymi, szczególnie – w tematach wychowania młodzieży, pomocy dla najuboższych i zagubionych w sobie oraz deklarujemy wszelaką pomoc i wsparcie parafiom, w miarę możliwości także materialną.

Propagowanie zdrowego stylu życiu, przeciwdziałanie pladze alkoholizmu, rozwój sportu amatorskiego i turystyki uznajemy za jeden z priorytetów naszej działalności.

Powyższy program i postulaty będą realizowane przez przedstawicieli AWPL w Sejmie i w samorządach oraz poprzez inicjowanie nowych ustaw, wnoszenia poprawek konstytucyjnych, poprawek i uzupełnień do obowiązujących obecnie ustaw.

„W JEDNOŚCI NASZA SIŁA!”

Wilno, 16 stycznia 2007 r.