W 145 rocznicę powstania. Pamięci bohaterskiego kapłana
W nocy z 21 na 22 stycznia 1863 r. na obszarze WXL wybuchło Powstanie Styczniowe. Rano 22 stycznia 2008 r., w 145 rocznicę tego zrywu patriotycznego, w wileńskim kościele św. Rafała odprawiono uroczystą Mszę św. w intencji jego bohaterów. Celebransem był ks. biskup Juozas Tunaitis, towarzyszyli mu księża kościoła św. Rafała. W kazaniu ks. proboszcz Arunas Kesilis, powiedział, że kościół św. Rafała jest w szczególny sposób związany z dziejami patriotycznymi narodów polskiego i litewskiego.
W świątyni tej pełnił posługę ks. Rajmund Ziemacki. Urodził się w Łosku 19 września 1810 roku. Walczył w Powstaniu Listopadowym 1831 r. Ciężko ranny schronił się w klasztorze. Ukończył seminarium duchowne. Był wikariuszem w kościele św. Rafała w Wilnie. Następnie proboszczem w Wawiórce powiatu lidzkiego. Za odczytanie z ambony Manifestu Rządu Narodowego, wzywającego do walki z caratem, na mocy decyzji namiestnika Murawjowa (zwanego przez ludność wieszatielem) ks. Ziemacki został aresztowany i następnie rozstrzelany na Placu Łukiskim w Wilnie.
Kościół św. Rafała jest też świadkiem bohaterskiego czynu innego kapłana – ks. Stanisława Piotrowicza, który na ambonie w obecności licznych wiernych spalił tzw. trebnik – zbiór modlitw w języku rosyjskim, za co został surowo ukarany. Ks. Arunas Kesilis przywołał słowa poety księdza Jana Twardowskiego, który powiedział, że historii trzeba się uczyć a nie ją powtarzać.
Właśnie uroczysta Msza św. w rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego, a następnie poświęcenie odrestaurowanej tablicy pamiątkowej, znajdującej się na fasadzie świątyni i upamiętniającej ks. Rajmunda Ziemackiego, były wspaniałą lekcją historii. Zwłaszcza dla licznie przybyłej młodzieży szkół polskich Wilna: im. Jana Pawła II, Joachima Lelewela, Szymona Konarskiego, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Adama Mickiewicza, Antoniego Wiwulskiego, a także dla studentów Centrum Polonistycznego Uniwersytetu Wileńskiego. W uroczystości uczestniczyli ambasador RP na Litwie Janusz Skolimowski, konsul generalny RP w Wilnie Stanisław Cygnarowski, attache wojskowy przy ambasadzie RP pułkownik Marek Boski, jego zastępca podpułkownik Sławomir Molsa, przedstawiciele samorządów m. Wilna i rejonu wileńskiego, Departamentu Ochrony Zabytków Kultury i in.
Do odnowienia tablicy i zorganizowania obchodów 145 rocznicy Powstania Styczniowego w Wilnie doszło z inicjatywy Jerzego Surwiły - redaktora „Magazynu Kombatanckiego” Radia „Znad Wilii”. Znalazł on sprzymierzeńca w osobie Gražiny Dremaite – przewodniczącej Zarządu Fundacji Wspierania Współpracy Litewsko-Polskiej im. Adama Mickiewicza. Fundacja wyasygnowała środki, natomiast zniszczoną, zupełnie nieczytelną tablicę odrestaurowała Audrone Čyžiene.
Przypomnijmy, że tablica na fasadzie kościoła umieszczona została w 1923 r., w 60 rocznicę wybuchu powstania. Niestety, do naszych dni nie dotrwały żadne wiadomości na temat jej inicjatorów, projektantów lub wykonawców. Prawdopodobnie mógł to być ktoś z parafian, w dodatku dzielnicę Śnipiszki zamieszkiwało wiele osobistości ze świata artystycznego. Wspomnijmy chociażby malarską rodzinę Sleńdzińskich, rzeźbiarsko-malarską Bałzukiewiczów. Tak czy owak, w styczniu roku 2008 zajaśniał pierwotnym blaskiem jeszcze jeden wileński ślad historii.
Po uroczystości w kościele jej uczestnicy udali się na Plac Łukiski – miejsce kaźni bohaterów Powstania Styczniowego. Złożyli tam kwiaty i zapalili znicze. Dziesiątki światełek zapłonęły w tym dniu na grobach powstańczych, znajdujących się na cmentarzach wileńskich: na Wojskowym Antokolskim, na Rossie i Bernardyńskim. Na tym ostatnim także na grobie z napisem: Ś. P. Dr Józef Kazimierz Ziemacki Profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie Kawaler Orderu Polonia Restituta ur. dnia 18 września 1856 r. zm. dnia 20 września 1929 r.
Przypomnijmy, że był doktorem medycyny, profesorem zwyczajnym anatomii topograficznej i chirurgii USB. Odradzał Uniwersytet Wileński, wkładając w to dzieło wiele trudu i zasług jako rektor w okresie organizacji, a później prorektor. Jego stryjem był właśnie Rajmund Ziemacki.
Halina Jotkiałło