Powyższy wiersz Leopolda Staffa (1878–1957) jest świetnym wprowadzeniem w atmosferę przeżywanego okresu. W ogóle przygotowując się do Świąt Wielkanocnych z poezją tego artysty słowa można odbyć prawdziwe rekolekcje duchowe.

Zmartwychwstanie Boga, człowieka i przyrody poprzedza zazwyczaj nieco dłuższy okres przygotowania. Za przykładem Mistrza człowiek powinien, jak wiadomo, pójść na pustynię, pokonać czyhające na niego pokusy (co jest przedmiotem refleksji w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu).

Żeby znoszone trudy nabrały większego sensu, za przykładem i przyzwoleniem Tegoż, który najmilszych sobie uczniów wyprowadził na Górę Tabor, by ukazać perspektywę Przemienienia (druga niedziela Wielkiego Postu), każdy z nas powinien wkroczyć na własną, chociażby niewielką górę, górkę, prowadzącą ku lepszemu.

Dzięki spotkaniu Chrystusa z Samarytanką (trzecia niedziela Wielkiego Postu) otrzymujemy obietnicę wody żywej. To wydarzenie ubiera Staff w poetycką szatę, pisząc wiersz U studni, przy której odbywa się dialog Jezusa z kobietą, dotyczący „wody żywej”, wody, która jest zadatkiem życia wiecznego:

Staff zdaje się pamiętać także przesłanie czwartej niedzieli Wielkiego Postu. Niedziela ta przypomina uzdrowienie niewidomego od urodzenia, akcentując fakt, że od ślepoty fizycznej stokroć gorsza jest ślepota duchowa, zamykanie oczu na obecność Boga, na istnienie boskiego pierwiastka w każdym człowieku, nawet w najzatwardzialszym grzeszniku czy też człowieku cierpiącym, okaleczonym fizycznie.

Bóg, nawet będąc poniżany i odtrącany przez człowieka, nie odrzuca nikogo, co w wierszu Zmartwychwstanie poeta ujął następująco:

Bóg wreszcie, w odróżnieniu od człowieka, nigdy nie składa pustych deklaracji i obietnic. W osobie Jezusa Chrystusa dokonał (i dokonuje do dzisiaj) mnóstwa cudów. Jest więc niezastąpiony wówczas, kiedy sytuacja, z ludzkiego punktu widzenia, wydaje się całkowicie beznadziejna. Echo jednego z licznych cudów odzywa się w wierszu Leopolda Staffa Nędza przedwiośnia:

Wskrzeszenie brata zaprzyjaźnionych z Chrystusem sióstr, Marii i Marty, jest przywoływane w Ewangelii piątej niedzieli Wielkiego Postu, dobitnie podkreślającej, że dla Boga nie ma nic niemożliwego, że jest On w stanie nawet życie przywrócić, zarówno to fizyczne, jak i duchowe.

W świecie poetyckim Staffa (zgodnie, zresztą, z tym, jak jest w świecie, zamierzonym przez Boga) porządek natury nakłada się na porządek liturgiczny. Tak było w Nędzy przedwiośnia.

Tak jest również w wierszu Ranek niedzielny, której to porze dnia i tygodnia towarzyszy znacznie weselszy nastrój, gdyż utwór w bardzo subtelny sposób przywołuje wydarzenia szóstej niedzieli Wielkiego Postu, Niedzieli Palmowej, czyli wjazd Chrystusa do Jerozolimy:

Zanim dokona się wielki cud Zmartwychwstania, między Niedzielą Palmową a Niedzielą Wielkanocną, rozgrywa się, jak wiadomo, jeszcze mnóstwo ważnych, wymagających największej ofiary, wydarzeń. Bóg-Człowiek będzie zmuszony swoją Mękę wznieść na najwyższy szczyt, doprowadzić do apogeum. Poezja Staffa dzielnie towarzyszy także tym najtrudniejszym etapom. Zwłaszcza w zbiorku Ucho igielne (1927) znajdujemy mnóstwo wierszy, które można by uznać za utwory pasyjne. Podobne teksty porozrzucane są sporadycznie także po innych zbiorkach poetyckich Staffa.

Nie została ominięta przez poetę pełna napięcia, niepokoju, bojaźni i drżenia atmosfera Góry Oliwnej:

Zostały też przypomniane najistotniejsze z rozegranych tutaj wydarzeń, jak też wynikające z nich przesłania:

Najsłynniejszy zaś bohater negatywny, który w Ogrodzie Oliwnym ujawnił się jako zdrajca, stanie się także podmiotem osobnego staffowskiego wiersza Judasz, napisanego w formie monologu tego niefortunnego bohatera.

Już w Ogrójcu zaczyna się właściwie Męka Pańska, już tutaj jest przedsionek prawdziwego piekła na ziemi, które człowiek zgotował Bogu, już tutaj następuje wejście na Drogę Krzyżową. Jej wymowne momenty utrwala przywoływany już tutaj wiersz Zmartwychwstanie:

Obraz takiego Chrystusa, najbardziej cierpiącego i jednocześnie najbardziej wytrwałego, jest niezwykle bliski poecie. Daje temu wyraz w niejednym ze swoich sonetów, włączonych do zbioru Ucho igielne: Jak Ciebie, Panie mój, gwoździe do krzyża albo:

Tak, jak być powinno, uwielbianie Boga, trwanie przy Nim nie jest dla poety postawą tylko odświętną. Golgota dzieje się nadal, nie może ulec zapomnieniu, o czym, znowuż bardzo subtelnie, jakby z daleka, przypomina wiersz Staffa Zmierzch – pora dnia umiłowana przez poetę nie tylko dlatego, że wówczas przychodzą najlepsze pomysły, koncepty poetyckie. Jest to także czas na rozmowę z Bogiem:

Gdzie jest trud, wytrwałość, męka, Golgota, tam bywa też wytchnienie, uczucie ulgi, sensu, Zmartwychwstanie, tak, jak to się zdarza Przed wiosną:

Im bliżej Wielkanocy, im bliżej Zmartwychwstania, tym więcej odpowiednich znaków i zachowań natury, jak w wierszu Sad o przedwiośniu:

Staff, jak wiadomo, jest autorem licznych pięknych wierszy o jesieni, z Deszczem jesiennym na czele. Nie brakuje w jego dorobku także utworów, opiewających uroki innych pór roku, w tym też wiosny. Poeta zdaje się śledzić za metamorfozami natury, stopniuje nastroje, uczucia szczęścia i radości. Wiosna – nowicjuszka z Sadu o przedwiośniu nabiera weselszych barw, kształtów i dźwięków w wierszu Znów wiosna:

Wiosenny dzień napawa radością i weselem, ale noc także ma coś do powiedzenia, jeżeli chodzi o wytwarzanie atmosfery świątecznej:

A więc Święto Zmartwychwstania – to przede wszystkim największy triumf Miłości. To triumf miłości Boga do człowieka, który miałby być także triumfem miłości człowieka do Boga, człowieka do człowieka, co, niestety, nie zawsze jest oczywiste.

Tym bardziej więc, kiedy czytamy Staffa, zazdrościmy mu czasem jakiejś niesamowitej, niedoścignionej, nieosiągalnej, zdawałoby się, pogody ducha. Podmiot jego wierszy to bardzo często „wesoły pielgrzym”, który idzie przez życie tak lekko, radośnie, jakby ono było rajem, wiecznym świętem, jakby cud Zmartwychwstania dopełniał się codziennie. Warunkiem do takiego odbierania świata jest, bez wątpienia, szlachetność myśli i czynów. Człowiek nie jest doskonały, daleko mu do ideału, jednak codziennie powinien podejmować próbę osobistego zmartwychwstania, próbę lepszego, owocniejszego przeżywania każdego dnia. Okres Wielkiego Postu, następnie zaś Wielkanocy, harmonizujący z budzeniem się przyrody do życia, jest wart niemałego wysiłku, chociaż o makowe ziarenko uszlachetniającego świat wewnętrzny (a co za tym idzie, także świat zewnętrzny) człowieka. Jak wielu z nas byłoby w stanie tak mówić O czystości serca, jak czyni to podmiot w wierszu Staffa:

Dopiero wtedy, kiedy zdobędziemy się przynajmniej na cząstkę tej pogody wewnętrznej, o której mówi wiersz O czystości serca, naprawdę będą nam smakowały najprzeróżniejsze świąteczne potrawy: i kiełbasy, i sery, i cielęcina, i wieprzowina, i wszelkie mięsne rarytasy, które

Różową, zdobną w bukszpan i gwoździki, szynką – jak formułuje poeta, bo o konsumpcyjnej części Świąt Wielkanocnych on także pamięta.

A zatem, jak zawsze, życzmy więc podczas Świąt harmonii: zarówno pogody wewnętrznej, płynącej z przepełnionego miłością serca, jak i pięknego, bogatego stołu wielkanocnego.

Halina Turkiewicz