Prezydent Litwy Valdas Adamkus zawetował znowelizowaną ustawę o obywatelstwie, zgodnie z którą obywatele Litwy, niezależnie od narodowości, w przypadku otrzymania obywatelstwa państw UE i NATO, nie byliby pozbawieni obywatelstwa litewskiego.

„Nowelizacja jest sprzeczna z konstytucją” – oznajmił prezydent, powołując się na wnioski prawników.

Litewska konstytucja wyklucza możliwość posiadania podwójnego obywatelstwa. Dopuszcza jednak pewne wyjątki. W znowelizowanej ustawie o obywatelstwie zamierzano wprowadzić jeszcze jeden wyjątek zezwalający na posiadanie przez obywatela Litwy drugiego obywatelstwa – jednego z państw UE lub NATO.

Nowelizacji ustawy domagali się przede wszystkim przedstawiciele emigracji litewskiej, głównie ze Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Jednakże już w trakcie omawiania nowelizacji wielu parlamentarzystów zwracało uwagę, iż dyskryminuje ona obywateli innych państw – Australii, Nowej Zelandii, Rosji czy Ukrainy i zapowiadało, że zaskarży ją do Sądu Konstytucyjnego.

Obecna próba znowelizowania ustawy o obywatelstwie i umożliwienia Litwinom posiadania podwójnego obywatelstwa nie była pierwsza. Przed kilkoma laty Sejm wniósł poprawki do ustawy, które dyskryminowały mniejszości narodowe, w tym mieszkających na Litwie Polaków. Wówczas Sąd Konstytucyjny orzekł, że są one sprzeczne z konstytucją.

Prezydent Polski Lech Kaczyński uznał urzędowanie Valdasa Adamkusa na stanowisku prezydenta Litwy za „historyczne dla stosunków dwustronnych”. Napisał o tym w nocie gratulacyjnej z okazji 4. rocznicy objęcia przez Adamkusa po raz wtóry urzędu.

„To urzędowanie na stanowisku prezydenta zapisze się w historii stosunków polsko-litewskich jako to, które położyło podwaliny pod strategiczne partnerstwo między naszymi narodami i państwami na forum Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego” – napisał Kaczyński.

Polski prezydent w imieniu narodu polskiego złożył 82-letniemu Adamkusowi życzenia sukcesów w pracy i zdrowia. Adamkus został zaprzysiężony na drugą 5-letnią kadencję jako prezydent 12 lipca 2004 r. Poprzednio pełnił ten urząd od 1998 do 2003 r.

W litewskich paszportach nowego wzoru na jednej ze stron widnieje słowo „Polska”. Jak napisał litewski dziennik Verslo žinios, fakt ten jednych oburza, a u innych wywołuje uśmiech.

Przetarg na produkcję nowych paszportów litewskich wygrały spółka Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych i litewskie przedsiębiorstwo Garsu pasaulis. Zgodnie z prawem na dokumentach ma być wskazany producent.

„To absurd bliski skandalowi” – twierdzi jeden z liderów litewskiej partii konserwatywnej Związku Ojczyzny, poseł Jurgis Razma. Jego zdaniem „w paszportach powinny być wyłącznie zapisy dotyczące danych osobowych i kraju”.

„Co ma do tego producent, który w ten sposób jedynie reklamuje swoją firmę” – oburza się Razma.

Innego zdania jest jeden z przywódców Ruchu Liberałów Litwy, poseł Petras Auštrevčius.

„Dokument tożsamości jest bardzo ważnym dokumentem, zawiera bardzo ważną informację i każdy powinien wiedzieć, kto go wyprodukował” – mówi na łamach dziennika.

Dyskusja na temat zapisu w litewskich paszportach przeniosła się na portale internetowe.

Tu zdania również są podzielone. Jedni uważają, że „trudno sobie wyobrazić reakcję Amerykanina, gdyby w jego paszporcie było napisane „wyprodukowano w Meksyku”. Innych słowo „Polska” nie razi, bo jak twierdzą: „Nie zrywamy przecież symboli z samochodów, którymi jeździmy”.

Nie ma wątpliwości, że Litwa prawie od trzech miesięcy aktywnie uczestniczy w negocjacjach w sprawie lokalizacji elementów amerykańskiej tarczy antyrakietowej, tylko nie wiadomo po czyjej stronie: swojej, Polski czy USA – napisał tygodnik Veidas.

Tygodnik zastanawia się też, kto jest strategicznym partnerem Litwy: Polska czy USA? Według pisma, „Wilno do tych negocjacji włączyło się 5 maja podczas konferencji w Pradze”, chodzi o konferencję „Obrona antyrakietowa po szczycie w Bukareszcie: perspektywa Europy i Ameryki”.

Wówczas to – pisze Veidas – „przedstawiciele litewskiego ministerstwa ochrony zaproponowali Amerykanom Litwę w razie niepowodzenia negocjacji z Polakami”.

Tygodnik, opisując chronologicznie działania litewskich polityków w kontekście negocjacji Polaków z Amerykanami, akcentuje, że ministrowie spraw zagranicznych i ochrony Litwy twierdzili i twierdzą dotychczas, że ich kraj nie prowadzi żadnych negocjacji. Natomiast prezydent Valdas Adamkus po raz pierwszy oficjalne stanowisko w kwestii tarczy zajął podczas konferencji prasowej 11 lipca; wszystkich zaskoczył, ogłaszając, że on osobiście wypowiada się przeciwko rozmieszczeniu na Litwie elementów tarczy antyrakietowej.

„Dotychczas Wilno otwarcie grało po stronie USA. (...) Nie ma wątpliwości, że to wystąpienie (prezydenta) zostało usłyszane w Waszyngtonie i pomogło Polakom w gorączkowych negocjacjach” – czytamy w tygodniku.

Po tygodniu od swojej pierwszej na ten temat wypowiedzi Adamkus wystąpił z kolejnym oświadczeniem. Podczas wizyty w Argentynie w wywiadzie dla dziennika Nacion powiedział m. in., że „Litwa w razie potrzeby, wspólnie z partnerami, jest gotowa uczestniczyć w rozmieszczeniu elementów tarczy”.

„To oświadczenie prezydenta ponownie ustawiło Litwę po stronie Waszyngtonu” – pisze tygodnik.

„Odnosi się wrażenie, że litewscy politycy w żaden sposób nie mogą określić, kto jest ich strategicznym partnerem, kto jest ważniejszy – Polska czy Ameryka. Początkowo więc opowiadali się po jednej stronie, potem przeszli na drugą, a teraz próbują wyjść z sytuacji tak, by nie urazić ani Warszawy, ani Waszyngtonu” – czytamy w Veidasie.

Cela Konrada w Wilnie w dawnym klasztorze bazylianów, gdzie był więziony Adam Mickiewicz i gdzie toczy się akcja trzeciej części „Dziadów”, zostanie pod koniec sierpnia otwarta dla zwiedzających – zapewnia obecny dzierżawca budynku Wiktor Czerniszuk.

Legendarna cela nie będzie się jednak mieściła w jednym z pokoi na piętrze, tam, gdzie w okresie międzywojennym polscy literaci wmurowali marmurową tablicę z inskrypcją w języku łacińskim: „Gustaw zmarł tu 1 listopada 1823 r. Tu narodził się Konrad 1 listopada 1823 r.”, i gdzie się odbywały słynne Środy Literackie.

Obecnie Cela Konrada będzie znajdowała się w odbudowanym skrzydle, które zostało zniszczone przez Rosjan na początku XIX wieku, łączącym unicki, XV-wieczny kościół Przenajświętszej Trójcy z klasztorem.

„Badania historyczne i archeologiczne wskazują, że Mickiewicz wraz z innymi filomatami był więziony właśnie w parterowej części, która łączyła kościół z klasztorem. Odbudowaliśmy budynek i założymy tu muzeum. Zamierzamy odtworzyć wystrój celi więziennej, a także prezentować eksponaty związane z Mickiewiczem i jego towarzyszami, zostanie też tu zawieszona marmurowa, przedwojenna tablica” – powiedział Wiktor Czerniszuk.

Strona polska nie sprzeciwia się temu, by Cela Konrada znajdowała się obecnie w innym miejscu.

„Już przed wojną były dyskusje na temat, gdzie się znajdowała cela. Cela Konrada to miejsce symboliczne. Najważniejsze, że będzie tu muzeum dostępne dla wszystkich, że będą tu odbywały się imprezy kulturalne. Uważamy, że sprawa została dobrze załatwiona“ – powiedział ambasador Polski na Litwie Janusz Skolimowski.

Przewodnicząca Polsko-Litewskiej Fundacji im. Adama Mickiewicza, znana litewska konserwator zabytków Gražina Dremaite poinformowała, że „zostanie wydana książka „Cela Konrada – wczoraj, dziś, jutro”, której zadaniem będzie zakończenie dyskusji na temat lokalizacji celi”.

Miejscem wiecznego spoczynku hrabiego Alfreda Tyszkiewicza, który 10 lipca  zmarł w wieku 95 lat w Warszawie, będzie Połąga. 10 sierpnia hrabia spocznie na starym miejskim cmentarzu.

Hrabia Alfred Tyszkiewicz był ostatnim z dziesięciorga dzieci Antoniny i Feliksa Tyszkiewiczów, właścicieli pałacu w Połądze. Był też honorowym obywatelem tego miasta.

„Rodzina Tyszkiewiczów jest rodziną zasłużoną dla naszego miasta. Dzięki jej osiedleniu się tu w XIX wieku, dotychczasowa osada rybacka zaczęła się rozwijać i przekształciła się w jeden z najpopularniejszych nadbałtyckich kurortów” – powiedział kierownik działu kultury samorządu miasta Połąga Vygantas Rekašius.

Pałac Tyszkiewiczów w Połądze jest jednym z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych budynków tego miasta. Wraz z otoczeniem stanowi też jeden z najpiękniejszych zespołów pałacowo-parkowych na Litwie.

Pałac wzniesiono na zlecenie Feliksa Tyszkiewicza pod koniec XIX w. nad samym brzegiem morza, w stylu neorenesansowym z elementami klasycyzmu i baroku. Otacza go park, w którym rośnie ponad 200 gatunków drzew i krzewów, 80 gatunków róż.

Po II wojnie światowej, w obawie przed represjami Tyszkiewiczowie wyjechali do Polski. Pałac upaństwowiono w 1945 roku. Po przeprowadzeniu prac konserwatorskich w 1963 roku ulokowano w nim Muzeum Bursztynu, w którego kolekcji znajduje się 28 tys. okazów.

Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości hrabia Alfred Tyszkiewicz uzyskał obywatelstwo litewskie, odzyskał też część posiadłości w Połądze. Zrzekł się jednak swoich praw do pałacu na rzecz miasta, w zamian za co otrzymał honorowe obywatelstwo Połągi.

Równocześnie z wyborami parlamentarnymi na Litwie, 12 października, odbędzie się referendum w sprawie przedłużenia pracy Ignalińskiej Elektrowni Atomowej – postanowił litewski Sejm.

Referendum będzie miało charakter konsultacyjny. Politycy uważają, że jeżeli Litwini opowiedzą się za przedłużeniem pracy siłowni, co jest bardzo prawdopodobne, będzie to poważny argument w negocjacjach litewskiego rządu z Komisją Europejską w tej kwestii.

Litwa zobowiązała się w trakcie akcesyjnym, że w 2009 roku zamknie drugi, ostatni blok elektrowni z reaktorem typu czarnobylskiego.

Obecnie władze kraju chcą przedłużyć pracę reaktora, obawiają się bowiem, że po zamknięciu siłowni Litwa będzie w pełni zależna od rosyjskich nośników energetycznych.

Decyzja w sprawie ewentualnego przedłużenia pracy Ignalińskiej Elektrowni Atomowej zapadnie we wrześniu – uważa premier Litwy Gediminas Kirkilas.

Przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso zaprosił premiera Kirkilasa na obiad roboczy 14 września, w trakcie którego zostanie omówiona kwestia konsekwencji zamknięcia siłowni.

„Liczę na to, że obiad w Brukseli będzie miał decydujące znaczenie dla sprawy przedłużenia pracy elektrowni” – powiedział Kirkilas.