Rok bieżący – jeśli chodzi o naszą literaturę – został zdominowany przez Czesława Miłosza. A to dlate-go, że 30 czerwca przypada jakże okrągła, gdyż setna rocznica jego urodzin. Program jubileuszo-wych obchodów jest naprawdę rozległy: zarówno w Polsce, jak też na ojczystej autorowi „Doliny Issy” Litwie.

Wnosząc swój przyczynek do tych obchodów, Związek Polaków na Litwie oraz redakcje „Naszej Gazety” i „Magazynu Wileńskiego” organizują Wielki Konkurs, poświęcony twórczości naszego noblisty pod tytułem „Nim śmierć mój kształt na wieki spełni”, co w szczegółach przedstawia się następująco. By zachęcić rodaków do pochylenia się nad tym, co mu wyszło spod pióra, w każdym z tegorocznych numerów naszego miesięcznika, poczynając lutym a kończąc listopadowym, będziemy zamieszczali fragmenty twórczości. Za każdym razem wzorem szkolnej lekcji z literatury polskiej dokonamy pisemnego odpytywania przerobionego materiału. Złoży się na nie 10 pytań, a obok tego zbiorowego na temat poezji każde kolejne będzie dotyczyło konkretnego utworu, np. „Rodzinnej Europy”, „Ziemi Ulro”, „Zaczynając od moich ulic” czy „Zniewolonego umysłu”. Pierwsze z nich zamieściliśmy w lutowym numerze „Magazynu Wileńskiego”, kiedy to dokonaliśmy „spaceru” po poetyckiej spuściźnie Noblisty. (UWAGA! Odpowiedź na nie i kolejne dziewięć należy zachować i przesłać do redakcji po zakończeniu Konkursu).

Zdajemy sprawę, że dorobek twórczy Czesława Miłosza jest naprawdę rozległy. Chcąc cokolwiek ulżyć każdemu z uczestników konkursowej rywalizacji – jako organizatorzy – podjęliśmy decyzję, by fragmenty zamieszczonych utworów kryły odpowiedzi na pytania. Zachęcamy więc do wnikliwego czytania „Magazynu Wileńskiego” oraz „Naszej Gazety”, do gromadzenia ich numerów, które będą jak znalazł stającym do rywalizacji.

Na zwycięzców Konkursu czeka 20 atrakcyjnych nagród, ufundowanych przez Związek Polaków na Litwie. Uroczyste jego podsumowanie przewidziano w trzeciej dekadzie grudnia 2011 w Szetejniach – rodzinnych stronach tegorocznego Jubilata. Mamy prawo liczyć, że wśród laureatów znajdzie się jak młodzież szkolna tak też osoby dorosłe.

Tematem dzisiejszej „lekcji” z twórczości Miłosza jest „Dolina Issy” – powieść napisana w latach 1953-1954, a opublikowana w Paryżu w roku 1955. Dla autora była to poniekąd książka kuracyjna, gdyż znalazłszy się na emigracji przeżywał wewnętrzny kryzys i cierpiał na twórczą niemoc.

Akcja utworu toczy się w rodzinnych stronach Czesława Miłosza – na Litwie Kowieńskiej i „zastyga w czasie” na przełomie lat 20. minionego stulecia. Na treść składa się natomiast dzieciństwo głównego bohatera Tomasza, wychowującego się w majątku dziadka Kazimierza Surkonta. Jest ono wszak postrzegane oczyma już dorosłego narratora. Nic więc dziwnego, że jawi się jako coś, co stanowi raj utracony, co osnuwa baśniowość, co funkcjonuje między bytem a niebytem. Tomasz chłonie świat, odkrywa tajemnice natury, dociera do sensu zjawisk i pokładów własnej tożsamości. Innymi słowy, dojrzewa do dorosłego życia, które nieuchronnie ma nadejść…