XXII Olimpiada Literatury i Języka Polskiego na Litwie

Tegoroczna – XXII Olimpiada Literatury i Języka Polskiego na Litwie – stała się jednym ze znaczących akcentów obchodów Roku Czesława Miłosza. Za jej motto posłużyły słowa poety, wypowiedziane podczas uroczystości wręczania mu w roku 1980 Nagrody Nobla: „(…) krajobrazy i być może duchy Litwy nigdy mnie nie opuściły”. Logo olimpiady zdobił portret poety z lat młodzieńczych, jak gdyby nawiązując do realiów, że tu, na tych terenach (dosłownie kilkanaście kilometrów od Jaszun) nasz wielki Rodak właśnie w takim wieku przebywał: jego ojciec miał dom i ziemię pomiędzy wsiami Mariampol i Czernice.

Lokalizacja tegorocznej olimpiady pod patronatem Czesława Miłosza okazała się być wcale nieprzypadkowa. Zresztą gospodarze potrafili gościom zaprezentować nietuzinkowość swego miasteczka, ukazując w szkolnym przedstawieniu pt. „Do zbielałej róży podobna” (reżyseria – nauczycielka Janina Kuryło) losy znanych i słynnych postaci z Jaszunami związanych: Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Ludwiki Śniadeckiej, ich rodzin i powinowatych.

Organizatorami tegorocznej olimpiady tradycyjnie już było Ministerstwo Oświaty i Nauki Litwy (w osobie st. specjalistki Ony Čepulieniene), Centrum Informatyczno-Technicznej Twórczości Uczniów Litwy oraz tegoroczni współorganizatorzy: wydział oświaty i sportu administracji samorządu rejonu solecznickiego (kierownik Regina Markiewicz) wraz ze Szkołą Średnią im. Michała Balińskiego w Jaszunach (dyrektor Kazimierz Karpicz). Dzięki gospodarzom (rejonowi i szkole), przyjaciołom i sponsorom olimpiady miała ona godną oprawę. Zadbano nie tylko o stworzenie dogodnych warunków do pracy olimpijczyków, jurorów, ale też o czas wolny, organizując wycieczki, spotkania, dyskusje, prezentując gościom i uczestnikom historię okolic Jaszun i miasteczka, związków patrona olimpiady z tym regionem.

Tradycyjnie na olimpiadę przybyli też członkowie Komitetu Organizacyjnego Olimpiady w Warszawie: prof. dr hab. Tomasz Chachulski z Instytutu Badań Literackich PAN, Paweł Kuciński (kierownik komitetu) oraz Aleksandra Wójtowicz (sekretarz naukowy). Swymi osobami uczniów zaszczycili przedstawiciele placówek dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej, władz rejonowych, radni, pracownicy samorządu.

Dokonując uroczystej inauguracji olimpiady, mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz gratulował młodzieży uczestnictwa, które już jest zwycięstwem, bowiem świadczy o wyjątkowym stosunku, miłości i szacunku do mowy ojczystej. Przytoczył on wypowiedź filozofa o tym, że: „Granice mego języka – to są granice mego świata”. Warto podkreślić, że młodzież polska na Litwie jest pod tym względem szczególnie uprzywilejowana: posługuje się na co dzień praktycznie czterema językami, no i ma możność poznawać świat w języku czterech noblistów w dziedzinie literatury, z czego może być szczególnie dumna.

Witając uczestników olimpiady i gości prof. Tomasz Chachulski przypomniał zebranym, że w Polsce tego roku odbywać się będzie już 41 olimpiada, z kolei poza krajem są one organizowane w sześciu państwach, w tym – na Litwie ma ona najdłuższy rodowód. I jeszcze jedna cecha wyróżnia „litewską” olimpiadę – jest ona identyczna do tej, jaka odbywa się w Polsce, bez żadnej taryfy ulgowej.

Przewodnicząca komisji sprawdzającej doc. dr Halina Turkiewicz z Katedry Filologii Polskiej i Dydaktyki Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego przedstawiła szacowne grono jurorów, wśród których byli pracownicy naukowi Centrum Polonistyki UW oraz z WUP: dr Teresa Dalecka, dr Mirosław Dawlewicz, dr Barbara Dwilewicz, dr Irena Fedorowicz, dr Irena Masojć, dr Romuald Naruniec, dr Krystyna Rutkowska oraz dr Józef Szostakowski. To w ich rękach spocząć miały losy 33 uczestników republikańskiego etapu olimpiady, wśród których byli uczniowie z Wilna, rejonów wileńskiego, trockiego, święciańskiego oraz solecznickiego.

I oto nastał szczególnie ekscytujący moment: przewodnicząca komisji otworzyła kopertę z tematami prac. Olimpijczycy mieli do wyboru ich pięć: 1. Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Miłość nie zazdrości, nie szuka poklasku (…) (l K 13,4). Ideał miłości a jej obraz w literaturze polskiej i światowej (na podstawie wybranych utworów). 2. Wieś!.. to me życie, to podarunek Boży! (Cyprian Kamil Norwid). Jakie obrazy wsi w literaturze polskiej potwierdzają bądź obalają myśl znanego romantyka? 3. Dziś się żyje – jutro się umiera, ale żyje się: siłą stu koni! (Maria Pawlikowska-Jasnorzewska). Którzy ze znanych Ci bohaterów literackich realizują w jakimś stopniu podobny model egzystencji? 4. Dokonaj interpretacji wiersza Czesława Miłosza „W Szetejniach”. 5. Dokonaj interpretacji fragmentu opowiadania Andrzeja Stasiuka (1960 r. ur.) „Spokój”.

Praca nad tematami miała trwać cztery godziny. Jak zaznaczyła już przy podsumowaniu wyników doc. Halina Turkiewicz, cieszyło to, że każdy z tematów znalazł swego „sympatyka”. M. in. temat pierwszy cieszył się największą popularnością: pisało go 15 osób!

W drugim dniu olimpiady uczniowie mieli ustny sprawdzian z języka i literatury. A już za kilka godzin wszyscy zebrali się w przytulnej auli szkolnej, by z biciem serc oczekiwać na werdykt jurorów. Pozytywnie oceniając przygotowanie uczestników do olimpiady, doc. Halina Turkiewicz oznajmiła, że 10 osób zostało zakwalifikowanych do udziału w Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego w Warszawie. Wyróżnione zostały: Ewa Kuleszo i Marta Sokołowska – uczennice kl. III Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie (nauczycielka Czesława Osipowicz), Jolanta Kuryło – ucz. kl. IV Gimnazjum im. J. Śniadeckiego w Solecznikach (nauczycielka Bożena Bandalewicz) oraz Hanna Paukszteło – ucz. kl. IV Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie (nauczycielka Aneta Polakiewicz). Zdobywcami III miejsca zostali: Justyn Pieślak – ucz. kl. 12 Szkoły Średniej im. J. Lelewela w Wilnie (nauczycielka Mirena Narkun); Bożena Żyło – ucz. kl. 12 Szkoły Średniej im. P. K. Brzostowskiego w Turgielach (nauczycielka Walentyna Dulko); Jolanta Paluszkiewicz – ucz. kl. 12 Szkoły Średniej im. Wł. Syrokomli w Wilnie (nauczycielka Janina Kuckiene); II miejsce przypadło w udziale: Andrzejowi Czerniewskiemu – ucz. kl. III Gimnazjum im. Jana Pawła II oraz Waldemarowi Śliżewskiemu – ucz. kl. III Gimnazjum w Ejszyszkach. I miejsce uzyskała uczennica kl. IV Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie – Joanna Sinkiewicz (nauczycielka Stanisława Wielisiejczyk).

Dziesiątka laureatów będzie reprezentowała Litwę na olimpiadzie w Warszawie, w której uczestnictwo daje prawo do otrzymania stypendium rządu polskiego na studia polonistyczne lub inne humanistyczne na ulgowych warunkach. Mówił o tym wręczając nagrody laureatom i ich nauczycielom kierownik wydziału konsularnego Ambasady RP w Wilnie Stanisław Kargul.

Prezes ZPL, poseł na Sejm RL Michał Mackiewicz w imieniu Zarządu Związku Polaków na Litwie i obecnych prezesów oddziałów Związku z rejonu solecznickiego i trockiego gratulował olimpijczykom, doskonale znającym swą mowę ojczystą, w której zdobywają wiedzę i poznają świat. A w ojczystym języku może to czynić najlepiej i najgłębiej każdy człowiek. W imieniu Związku ogłosił, iż zdobywczyni pierwszego miejsca otrzymuje nowoczesny telewizor, dwóch drugich – lustrzane aparaty fotograficzne, zaś trzy trzecie miejsca zostają nagrodzone zestawami kina domowego.

Dyplomy honorowe młodzież otrzymała też od Ministerstwa Oświaty i Nauki Litwy (wręczał je kanclerz ministerstwa Dainius Numgaudis, a dadzą one maturzystom dodatkowe punkty przy wstępowaniu na studia na Litwie). Życzenia składał i młodzież nagradzał wiceprzewodniczący Krajowego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Bonisławski – miał specjalne nagrody dla tych, kto znalazł się tuż za dziesiątką laureatów: Justyny Łatkowskiej z Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie, Julii Milun ze Szkoły Średniej im. A. Krepsztul w Butrymańcach oraz Beaty Młyńskiej ze Szkoły Średniej im. ks. J. Obrembskiego w Mejszagole. Dyplomy uznania miał dla uczestników olimpiady też Gediminas Beresnevičius – dyrektor centrum. Prezenty dla uczniów wręczyła prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna” w rejonie solecznickim Janina Sinkiewicz. Serdeczne życzenia składał poseł na Sejm RL, prezes Trockiego Oddziału Rejonowego ZPL, członek sejmowego komitetu oświaty i nauki Jarosław Narkiewicz. Innymi słowy, nikt nie został pominięty, każdego wkład i osiągnięcie zostały zauważone.

Mer rejonu solecznickiego, prezes Oddziału Rejonowego ZPL Zdzisław Palewicz miał dla młodzieży i nauczycieli kieszonkowe oraz piękne wydania albumowe o Ziemi Solecznickiej. Odwołując się do wyników głosowania w Sejmie RL nad Ustawą o oświacie, mer (m. in. polonista) zacytował fragment wiersza Wojciecha Młynarskiego „Przetrwamy”: ostre i prawdziwe słowa poety zabrzmiały na sali jak manifest i doczekały się burzy oklasków. Takież owacje towarzyszyły słowom laureata olimpiady Waldka Śliżewskiego, który dziękując swym nauczycielom, obiecywał mieć w opiece ojczystą polską mowę i powiedział, że jest dumny z tego, iż jest Polakiem. Czy po takich słowach można wątpić w to, że – nie zważając na nic – przetrwamy…